OBLEŃCE

Typy:

   ·         Nicienie

   ·         Wrotki

   ·        Kolcogłowy

   ·         Brzuchorzęski            pasożyty układów pokarmowych zwierząt

ü  ciało obłe, na przekroju mają kształt prawie idealnego koła

Nicienie

ü  głównie pasożytnicze

Bywają pasożytami roślin: węgorki i mątwiki

   ·         węgorki pasożytują na roślinach jednoliściennych: węgorek prosa, cebuli

   ·         mątwiki są pasożytami roślin okopowych: buraka, kartofla

   ·         wnikają z gleby przez włośniki, a pasożytują w liściach

   ·         zapobiec im można tylko stosując płodozmian

ü  pasożyty monokseniczne – cały cykl rozwojowy odbywa w jednym żywicielu

ü  ciało wrzecionowate – na końcach zwężone

ü  są rozdzielnopłciowe i jest u nich wyraźny dymorfizm płciowy

ü  dymorfizm – różnice w 2 i 3 rzędowych cechach płciowych

   ·         cechy 1 rzędowe – mówimy o nich mając na myśli budowę gonad

   ·         cechy 2 rzędowe – są to cechy w zewnętrznej budowie narządów płciowych

   ·         cechy 3 rzędowe – są to różnice w budowie zewnętrznej osobników np. barwa, wielkość. Widać je u dorosłych osobników.

cechy 3 rzędowe u człowieka:

   ·         rozwój sutek tylko u kobiet

   ·         sposób obrośnięcia ciała

   ·         głos

   ·         budowa sylwetki

cechy 3 rzędowe u glisty:

   ·         samce są mniejsze

   ·         samce mając haczykowato zakończony tył

Budowa:

   ·         ciało pokrywa wór powłokowo – mięśniowy

   ·         wytwarza oskórek – kutikulę

   ·         pod nabłonkiem mięsnie gładkie – podłużne

   ·         wałki hypodermalne – wpuklenia nabłonka między mięśnie

ü  w grzbietowym i brzusznym są pnie nerwowe

ü  w bocznych są kanały układu wydalniczego

   ·         jamę ciała wypełnia płyn surowiczy; pełni on funkcje szkieletu hydraulicznego; jest transporterem i magazynem (także substancji szkodliwych )

Układ pokarmowy

   ·         drożny układ pokarmowy

   ·         jelito jest nierozgałęzione, bo role transportera pełni płyn surowiczy

   ·         trawienie jest pozakomórkowe i zachodzi w świetle jelita

Układ wydalniczy

   ·         są to 2 kanały zbiorcze połączone poprzecznym wałkiem zakończonym otworem wydalniczym

   ·         nazywa się protonefrydialny, ale zmodyfikowany, bo nie ma typowych protonefrydiów, są to 2 duże komórki.

   ·         wykorzystywany głównie do osmoregulacji

Układ oddechowy

   ·         oddychają beztlenowo, ale mają zdolność do szybkiego przejścia z oddychania beztlenowego do tlenowego

z 1 glukozy:  beztl – 2ATP ; tle- 36 ATP

Rozmnażanie

   ·         układ rozrodczy żeński jest parzysty, jest cewkowaty to znaczy tworzą go 2 jajniki, 2 jajowody, 2 macice wnikają do wspólnej pochwy

   ·         układ rozrodczy męski jest nieparzysty, tworzą go: 1 jądro, 1 nasieniowód, nasieniowód uchodzi do jelita tylnego; ma stek, czyli kloakę (jedno ujście dla więcej niż jednego układu)

Cykle rozwojowe

          Glista ludzka

Dorosła glista żyje w jelicie cienkim człowieka. Muszą żyć co najmniej dwie. Dochodzi do zapłodnienia i zostają składane jaja (do 200000/dzień). Są to jaja nieinwazyjne (nie zdolne do rozwoju). Inwazyjność zyskują, gdy zetkną się z tlenem. Człowiek musi zjeść inwazyjne jaja. W jelicie z jaja rodzi się larwa, musi odbyć wędrówkę żyłą wrotną z krwią do wątroby, żyłą wątrobową do serca (do prawej części), pniem płucnym do płuc. W płucach przebija pęcherzyki płucne i przechodzi do ich światła (w obecności tlenu szybko rośnie); podrażnia tkankę płuc; musi wyjść do gardła i zostać połknięta do jelita.

     Owsik

Mały pasożyt (ma około 1 cm), pasożytuje w jelicie grubym. Zapłodnione samice wychodzą nocą na zewnątrz odbytu i składają jaja. Każde połknięte jajo to nowy owsik .

           Włosogłówka ludzka

ü  przednia część ciała cieniutka jak włos

ü  długość do 5 cm

Tęgoryjec i włosogłówka – cykl rozwojowy

Wwierca się w błonę śluzową jelita i żywi się krwią, czyli uszkadza naczynia krwionośne. Prowadzą do zakażeń i krwotoków układu pokarmowego.

           Filaria bankrofta

Występuje w ciepłych klimatach. Pasożytuje w węzłach chłonnych, zatrzymuje odpływ limfy głównie z kończyn. Brak odpływu powoduje słoniowaciznę kończyn (elefantiazę).

            Włosień spiralny (kręty)

Jest to pasożyt groźny i mało specyficzny. Jego żywicielem może być każdy organizm który jada mięso. Człowiek zjada mięso wieprzowe z larwami spiralnie skręconymi (trychiny). Zazwyczaj człowiek zjada wiele larw. W jelicie osiągają dojrzałość (stają się zdeterminowane płciowo). Z jednych rozwijają się samce z drugich samice. Po zapłodnieniu samce umierają i są wydalane z kałem. Zapłodnione samice wwiercają się w błonę śluzową jelita i tam składają żywe larwy (1500 larw). Samice giną i z kałem są usuwane na zewnątrz. Larwy wchodzą do naczyń krwionośnych i płyną z krwią do mięśni, gdzie się otorbiają i czekają (nawet 50 lat zdolne do rozwoju). Powodują usztywnienie mięśni. Mięsień tworzy spiralną otoczkę.

ü  choroba: włośnica (trychinoza)

ü  długość:  samce 1,5 mm; samice 2,5 mm

ü  najpierw każdy żywiciel jest żywicielem ostatecznym, a później pośrednim.

WROTKI

   ·         wielkością i kształtem przypominają duże protisty, np. trąbika

   ·         ciało wrotka buduje kilkaset komórek, nie więcej niż 1000 i dla każdego gatunku liczba komórek jest stała

   ·         mają mechanizm genetyczny który uniemożliwia dalszy podział komórek , gdy ich liczba jest maksymalna

   ·         nie mają zdolności do regeneracji

   ·         długość do 2 mm

   ·         nazwa wrotki pochodzi od 2 wianuszków rzęsek

   ·         mają nóżkę

   ·         u nicieni układ pokarmowy jest słabo zróżnicowany, natomiast wrotki mają nawet żołądek

   ·         oddychają całą powierzchnią ciała

Cyk rozwojowy wrotków

Samice są większe, rozmnażają się dzieworodnie (partenogenetycznie), składają diploidalne jaja z których rozwijają się kolejne pokolenia diploidalnych samic. Tylko jesienią samice składają odmienne jaja – haploidalne, z których wylęga się pokolenie rozmnażające się płciowo (haploidalne samice i samce które po kopulacji giną ). Zapłodnione samice składają jaja przetrwalnikowe, które zimują na dnie zbiornika. Wiosną z tych jaj rozwijają się partenogenetyczne samice.