W
przyrodzie jest ogromna różnorodność, ale zarazem jest jedność.
Za
jedność wszystkich organizmów przemawia:
-
komórkowa budowa organizmów - Shlejden i Shwann
-
podobny skład chemiczny wszystkich organizmów
-
podobne procesy życiowe zachodzące w każdej żywej komórce
-
rozmnażanie
Za
ogromną różnorodnością przemawia:
-
w żadnym gatunku nie spotkamy 2 organizmów identycznych, nawet bliźnięta
jednojajowe nie są identyczne mimo takich samych genów.
Różnorodność
spowodowana jest zmiennością:
Zmienność
modyfikacyjna - spowodowana czynnikami zewnętrznymi środowiska, zachodzi tylko
w fenotypie, nie zmienia genotypu i dlatego nie jest dziedziczna.
Przykłady:
-
otyłość u ludzi (ilość pożywienia, wartość kaloryczna)
Norma
reakcji osobnika na wpływ środowiska zewnętrznego wyznacza granice osobniczej
zmienności modyfikacyjnej. Norma ta tkwi w genach w genotypie.
Norma
ta powoduje, że jakiejkolwiek cechy byśmy nie badali to właśnie ta norma
reakcji spowoduje, że najwięcej osobników będzie miało wartość średnią.
-
liczba erytrocytów u ludzi (4,5 -5,5 mln/mm3)
Wpływ
na to ma wysokość życia nad poziomem morza. W górach ludzie mają więcej
erytrocytów, bo obniżone jest ciśnienie parcjonalne tlenu, ma na to również
wpływ sposób odżywiania (białko, żelazo, B12)
Mniszek
lekarski - jedną roślinę rozcięto na pół i jedną część posadzono w górach,
drugą na nizinach w efekcie czego w górach wyrósł mniszek karłowaty. Aby
potwierdzić to nasiona z obu osobników posiano na przemiennie w górach i na
nizinach - efekt był taki sam.
Strzałka
wodna - występuje u mniej heterofilia, czyli zmienność w liściach.
Strzałka
w wodzie wytwarza 3 rodzaje liści, w środowisku lądowym wytwarza tylko liście
strzałkowate.
Króliki
- białe króliki pod wpływem żółtego i zielonego pokarmu zmieniają kolor sierści
na żółty.
ZMIENNOŚĆ
DZIEDZICZNA
Rekombinacyjna
- o zmienności rekombinacyjnej mówi się, że jest to zmienność dziedziczna, ale
nie wprowadza nic nowego do genotypu, a tworzy nowe układy genów już
istniejących. Zmienność ta to jakby mieszanie tej samej tali kart.
Powodowana
3 procesami:
1)
crossing over - tworzy nowe układy genów
2)
Przypadkowe (losowe) rozchodzenie się chromosomów do gamet w czasie mejozy
3)
Losowe (przypadkowe) dobieranie się gamet w zygotę w czasie zapłodnienia, z
ogromnej ilości gamet dobierają się tylko 2, a każda gameta jest inna i zawiera
inne geny.
ZMIENNOŚĆ
MUTACYJNA
Mutacje
- zmiany dziedziczne, ponieważ zachodzą w chromosomach, w DNA. Poznano je w XIX
w. Odkrywcą mutacji był Hugo de Ones. Zajmował się on badaniem mutacji u
wiesiołka.
Rodzaje
mutacji:
-
spontaniczne (naturalne)- zachodzą
bez świadomej ingerencji człowieka np. dym tytoniowy
- sztuczne - wywołane celowo przez
człowieka, bo są korzystne
- korzystne - rozpatrujemy je w 2
aspektach , dla kogo mutacja jest korzystna, czy dla mutanta, czy dla hodowcy
np. mutantem jest srebrny lis (dla lisa niekorzystne, dla ludzi tak); u owiec
krótkie nogi są cechą mutacyjną, taka zmiana np. u królika, sarny jest
niekorzystna.
- subletalne - są niekorzystne, ale nie
prowadzą bezpośrednio do śmierci np. zmiana ubarwienia, skrócenie nóg.
-
letalne - zabijają osobnika jeszcze w zygocie, albo tuż po urodzeniu
- zachodzące w gametach - jest ich
najwięcej, gameta wnosi nie prawidłowy gen
- w komórkach somatycznych - w
komórkach ciała, jedyne mutacje nie dziedziczne, ich skutki to chimery np.
różna barwa tęczówek obu oczu
- genowe - zmiany w genach,
najważniejsze, np. przybywa nukleotyd, ubywa nukleotyd
- chromosomowe strukturalne -
zachodzące w pojedynczych chromosomach np. oderwanie kawałka, przyklejenie
innego
- genowe (chromosomowe liczbowe) -
zmiany dotyczące całego garnituru chromosomowego np. zespół Downa.
