GRZYBY

Cechy grzybów które odróżniają je od roślin:

   1.       Grzyby nie mają w komórkach plastydów ani barwników asymilacyjnych; mogą zawierać barwniki lecz nie są to barwniki asymilacyjne.

   2.       Komórki grzybów pokryte są ścianą komórkową, lecz ściana zbudowana jest z chityny (wielocukier, buduje pancerze stawonogów )

   3.       Grzyby gromadzą w komórkach glikogen i tłuszcze, nigdy skrobie.

Wymagania życiowe grzybów:       

•         rozwijają się tam, gdzie jest wilgoć
•         odpowiednia temperatura 20 – 25⁰C
•         dostęp tlenu – większość grzybów oddycha tlenowo 

drożdże – oddychają beztlenowo (fermentacja alkoholowa, etanolowa ); jest tlenowcem względnym (fakultatywnym) – potrafi oddychać tlenowo i beztlenowo

C₆H₁₂O₆ --> CO₂ + C₂H₅OH + 2ATP

•         organiczne podłoże – są to zawsze heterotrofy; rozwijają się tam gdzie jest pokarm w podłożu  

Budowa grzybów:

ü  strzępki – wydłużone nitkowate komórki grzybów; dlatego, że są wydłużone są to strzępki.

ü  grzybnia – właściwy grzyb; może być różnoraka:

·         grzybnia komórczak – ma komórki wielojądrowe np. pleśniaki

·         grzybnia haploidalna (jednojądrowa ) – 1 jądro w każdej komórce np. u workowców

·         grzybnia dikariotyczna – zbudowana z komórek w których są dwa jądra; dominuje u podstawczaków, pojawia się u workowców.

·         grzybnia plektenchymatyczna – mocno zbite strzępki grzybni

Rozmnażanie:

·         wegetatywnie – przez fragment organizmu macierzystego

·         fragmentacja grzybni

·         pączkowanie np. drożdże

·         rozmnóżki – właściwość porostów

- urwistki (soredia ) – drobne wytwory plechy porostów, które składają się z komórki glonu oplecionej strzępkami grzyba.

- wyrostki – uwypuklenia plechy porostów służące do rozmnażania się wegetatywnego; zbudowane ze strzępek grzyba i komórek glonów – gonidiów.

   ·         bezpłciowo przez zarodniki – tworzą mitospory i mejospory.  

   ·         zarodniki konidialne – powstają na szczycie strzępki przez pączkowanie i kolejne odcinanie się od niej. Zarodniki te są mitosporami .  

   ·         egzospory – zarodniki gołe niczym nie osłonięte

   ·         endospory – zarodniki wewnątrz rodni

   ·         płciowo – z udziałem gamet; w ten sposób rozmnażają się wszystkie grzyby

Odżywianie:

ü  pasożyty – żyje kosztem innego żywego organizmu np. huba, buławinka

ü  saprofity – żyjące kosztem martwych szczątków organicznych; wydzielają do podłoża enzymy, trawią je i wchłaniają strawione np. grzyby kapeluszowe, pleśniowe.

ü  symbionty – żyjące w symbiozie

-->  mikoryza – współżycie grzyba z korzeniem rośliny wyższej

·         zewnętrzna (ektotroficzna) – strzępki oplatają korzeń i wnikają do przestrzeni międzykomórkowych (drzewo + grzyb)

·         wewnętrzna (endotroficzna) – strzępki grzyba przez włośniki wrastająco wnętrza komórek korzenia  (krzewinka, komórka zielna + grzyb)

roślina żywi grzyb dając mu produkty fotosyntezy, grzyb zaś zwiększa powierzchnie chłonną, umożliwia pobieranie takich związków których sama roślina by nie pobrała.

ü  porosty – grzyb + glon

Skoczki (skoczkowce )

ü  prymitywne grzyby które jako jedyne mają stadia uwici one (ruchliwe)

ü  przedstawiciele:

   ·          Synchytrium – pasożytuje na bulwach ziemniaków (powoduje raka bulw ziemniaczanych)

ü  występuje u nich izogamia, anizogamia i oogamia

Sprzężniaki

ü  zwykle komórczaki

ü  przedstawiciele:

   ·         Pleśniak biały – saprofit – żyje na chlebie, kompocie, gotowanych ziemniakach; ma kolor biały.

   ·         Rozłożek czerniejący

   ·         Zrywka – jest saprofitem; w momencie gdy dojrzeją zarodnie pod wpływem światła wyrzucane są zarodniki

autochoria – wypracowany sposób rozsiewania zarodników

ü  proces płciowy – dwie grzybnie; końcówki grzybni tworzą lęgnie i plemnie; zlewają się gametangia; powstaje zygospora – dochodzi w niej do zlania jąder lęgniowych i plemniowych; zygospora odbywa spoczynek, po czym wyrasta strzępka z rodnią na szczycie.

Workowce

ü  tworzą zarodnie w formie worka

ü  stanowią30% wszystkich gatunków grzybów

ü  przedstawiciele:

   ·         Drożdże – workowce niższe; są jednokomórkowe; nie tworzą rodni; rozmnażają się tylko przez pączkowanie

   ·         Pędzlaki, Kropidlaki – rozmnażają się za pomocą zarodników konidialnych; tworzą się na kompoście i oborniku

   ·         Smardze – grzyby o jadalnych owocnikach

   ·         Trufle

   ·         Buławina czerwona – pasożyt kłosów zbóż; tworzy sporysze(zbita grzybnia mająca formę przetrwalnikową) są w niej alkaloidy – wykorzystywane w farmakologii; zarodniki konidialne przenoszą owady.

Wiosną na sporyszach wyrastają: owocolistki, worki, nitkowate zarodniki.    

   ·         Mączniaki – pasożyty krzewów owocowych; pasożytują na agreście i porzeczkach

Cykl rozwojowy workowca

W wszystkich workowców jest haploidalna jednojądrowa grzybnia; grzybnia tworzy owocniki; w owocniku powstają gametangia: lęgnie i plemnie; cała zawartość plemni przelewa się do lęgni przez włostek (plazmogamia ) – ponieważ zlewa się tylko zawartość lęgni i plemni jądra natomiast nie; w lęgni jądra dobierają się w pary – faza jąder sprzężonych lub dikariofaza; na lęgni wyrastają strzępki które są dikariotyczna; dalsze procesy są w hymenium – ostatnie szczytowe komórki z parami jąder sprzężonych; w hymenium dochodzi do kariogamii – zlewanie się jąder sprzężonych --> powstaje jedno 2n jądro zygotyczne (jedyny moment diploidalny w cyklu ); jądro zygotyczne przechodzi 2 podziały: pierwszy mejoza, drugi mitoza; ostatecznie powstaje 8 haploidalnych jąder; komórka w której to wszystko ma miejsce staje się zarodnio w formie worka, a każde jądro otacza się cytoplazmą i stają się zarodnikami – zarodniki workowe – askospory; gdy zarodniki dojrzeją, wsypują się i każdy z nich daje początek haploidalnej grzybni.

Podstawczaki

ü  przedstawiciele :

   ·         huby – pasożytują na drzewie

   ·         głownie i śniecie – pasożyty kłosów zbóż

   ·         rdza źdźbłowa – ma w cyklu 2 żywicieli; jest pasożytem źdźbeł i liści traw oraz krzewów – berberysów; na berberysach (na liściach) tworzą się strzępki zwane ognikami --> grzybnia tworzy konidialne zarodniki wiosenne przenoszone na źdźbła i liście traw --> na nich tworzy zarodniki letnie służące do zakażania innych roślin --> powstają zarodniki zimowe – powstają pod koniec lata, mająca zadanie przetrwać zimę; wiosną z zarodnika zimowego tworzy się grzybnia i tworzy zarodniki podstawkowe.

Cykl rozwojowy podstawczaka

Podstawczaki nie tworzą lęgni i plemni – rolę płciową odgrywają różnoimienne strzępki grzybni które po zetknięciu zlewają się(plazmogamia, somatogamia ) [komórki somatyczne – komórki ciała ]; powstaje dikariotyczna grzybnia, która rozrasta się bardzo mocno; etap jąder sprzężonych jest bardzo długi --> z plektenchymy tworzą się owocniki – owocnik składa się z kapelusza i trzonka; hymenofor – dolna część kapelusza (rurkowaty (maślak, podgrzybek) lub blaszkowaty (muchomor, pieczarka, gąska ) ); hymenofor tworzy hymeniumà ma miejsce kariogamia – powstaje diploidalne jądro zygotyczne --> przechodzi mejozę --> powstają 4 haploidalne jądra --> jądra otaczają się cytoplazmą i ścianą komórkową i stają się zarodnikami.

Porosty

ü  porosty są przykładem symbiozy mutualistycznej

ü  lichenologia – nauka o porostach

ü  grzyby w porostach to najczęściej workowiec rzadziej podstawczak, natomiast glon to chlorella lub sinica.

Symbioza mutualistyczna – związek nieodzowny, konieczny dla obu organizmów

   ·         glon – ma zdolność fotosyntezy, odpowiada za odżywianie

   ·         grzyb – mocuje w podłożu strzępkami; pobiera wodę i sole mineralne; daje schronienie komórkom glonu

Epifityzm –życie na roślinie, leż nie w formie pasożyta np. storczyk

ü  porosty rozmnażają się wyłącznie wegetatywnie przez fragmentacje plechy, urwistki  i wyrostki

   ·         urwistki (soredia)

   ·         wyrostki (izydia)