ROŚLINY OKRYTONASIENNE

Zalążek jest okryty, gdyż zrastają się owocolistki i tworzą słupek kwiatu. Kwiaty z reguły są obupłciowe. Wyjątek : niektóre wierzby, leszczyna.

Kwiat- jest to skrócony pęd, czyli kłos zarodnionośny, sporofilostan w którym występują sporofile, trofofile będące przekształconymi liśćmi.

Elementy kwiatu :

·         dno kwiatowe

·         okwiat

·         pręcikowie

·         słupkowie

Rodzaje dna kwiatowego (Dno kwiatowe utrzymuje wszystkie elementy kwiatu):

·         Gdy dno jest wypukłe to słupek jest górny, a kwiat jest dolny.

·         Gdy dno jest wklęsłe to słupek jest dolny, a kwiat górny.

·         Gdy dno jest wklęsłe, ale nie zrasta się z zalążnią słupka, to słupek jest pół dolny, a kwiat koło zalążkowy.

Okwiat

·         U jednoliściennych okwiat jest niezróżnicowany.

·         U dwuliściennych jest zróżnicowany na zielone działki kielicha (działki mogą być wolne lub zrośnięte) i barwne płatki korony (zrosłopłatkowe lub wolnopłatkowe).

Funkcje: Wabi owady oraz chroni pręcikowie i słupkowie. U roślin wiatropylnych ulega całkowitej degradacji.

Pręcikowie

·         składa się z pręcików

·         jest organem męskim

·         składa się z główki i nitki. Mają dwa pylniki połączone łącznikiem, a w każdym pylniku są dwa woreczki pyłkowe.

·         w gametoficie brak przedroślowych komórek, są tylko dwie: wegetatywna i generatywna.

Słupkowie

Mogą być rośliny wielosłupkowe. Może być jednokrotny, czyli może składać się z dwóch zalążków lub wielokrotny, składa się z wielu owocolistków.  

Elementy słupka :

·         znamię

·         szyjka

·         zalążnia (tam są zalążki)

Zalążek okrytonasiennych

Ma 2 osłonki, także ma okienko. w środku zalążka (makrosporangium) powstają 4 makrospory: 3 degradują, ta pozostała ulega 3 mitozom. Powstaje 8 haploidalnych komórek, utworzą one woreczek zalążkowy – gametofit. Jednak dojrzały woreczek zalążkowy składa się tylko z 7 komórek.

Kwiaty okrytonasiennych są rozsiewane za pomocą owadów lub wiatropylnie – są zróżnicowane
Wiatropylność	Owadopylność
·         dużo pyłku ·         pęcherze lotne przy ziarenkach pyłku ·         duże i lepkie znamiona słupków ·         długie i wiotkie nitki pręcikowe ·         redukcja okwiatu	·         barwny okwiat ·         miodniki na dnie kwiatowym ·         na ziarnach pyłku różne urządzenia czepne ·         mniej pyłku

  

Zapylenie- Przeniesienie ziarna pyłku na znamię słupka. Ze względów genetycznych nie dopuszczalne jest samozapylenie. Powinno dojść do zapylenia krzyżowego.

Mechanizmy zapobiegające samozapyleniu:

·         przedprątność – pręciki w kwiecie dojrzewają szybciej niż słupki

·         przedsłupność – słupek dojrzewa wcześniej i może przyjąć pyłek

·         heterostylia (różno słupkowość) – wyżej są główki pręcików od znamion słupków lub odwrotnie

·         samopłonność (samosterylność) – gdy na znamię słupka spadnie własny pyłek, pyłek ten zostaje zniszczony

Zapłodnienie

Z komórki wegetatywnej powstaje łagiewka, a komórka generatywna tworzy 2 jądra plemnikowe.

U roślin okrytonasiennych jest podwójne zapłodnienie to znaczy, że obie gamety męskie biorą w nim udział.

   1)      gameta męska + komórka jajowa --> zygota (2n) --> zarodek

   2)      gameta męska (1n) + jądro wtórne (2n) --> triploidalna komórka bielmowa --> (mitoza)-->bielmo wtórne (właściwe)- zawiera materiały odżywcze dla zarodka

Nasienie- jest to organ przetrwalnikowy w którym zarodek sporofitu odbywa spoczynek. Spoczynek roślin jest dwojaki:

   1.       spoczynek bezwzględny – nasienie odbywa go najpierw; zarodek uformowany morfologicznie, ale pod względem anatomii i fizjologii nie jest gotowy.

   2.       spoczynek względny- nasienie jest gotowe do kiełkowania ale nie ma odpowiednich warunków zewnętrznych środowiska.

Kiełkowanie- przerwanie spoczynku względnego

Warunki kiełkowania:

·         wilgotność (woda) – nasiona pęcznieją; łupina się rozrywa; zarodek się wydostaje; woda powoduje rozpuszczenie materiałów zapasowych bielma, uaktywnia enzymy.

·         tlen- nasiona potrzebują energii; potrzebują tlenu do oddychania.

·         temperatura – optymalna 20- 30⁰C; tylko w określonej temperaturze czynne są enzymy

Siła kiełkowania – to zdolność, liczba skiełkowanych nasion w maksymalnym czasie.

Energia kiełkowania – szybkość kiełkowania

Sposoby kiełkowania:

·         kiełkowanie nadziemne (epigeiczne)  (np. fasola) – liścienie z nasiona są wywlekane na zewnątrz.

·         kiełkowanie podziemne (hypogeiczne) (np. groch)- liścienie pozostają w glebie

Typy nasion:

·         bielmowe- bielmo otacza zarodek, np. ziarno maku

·         bezbielmowe – zarodek wchłonął bielmo, które znajduje się głównie w liścieniach, np. nasiona grochy (w liścieniach zachodzi oddychanie).

·         obielmowe -  dwie tkanki zapasowe: triploidalne bielmo i diploidalne obielmo które jest na zewnątrz np. goździk

Nasienie

Po zapłodnieniu zostaje tylko zalążnia słupka, a reszta odpada.

ściany zalążni --> owocnia

 zalążek --> nasiona               owoc

Z dna kwiatowego tworzy się łupina rzekoma (szupina) np. u jabłka.

Owocnia:

Owocnia ma 3 warstwy.

W zależności od grubości warstwy środkowej (mezokarpu) dzielimy owoce na : suche i mięsiste (soczyste).

Owocostany – tworzą się z kwiatostanów i noszą takie same nazwy.

Diaspory- są to wszelkie sposoby rozprzestrzeniania się roślin. Diasporą jest: nasienie, owoc, zarodniki, narządy wegetatywne służące do rozrodu: kłącza, cebule, bulwy.

Do rozsiewania diaspor przyczyniają się:

·         wiatr (anemochoria)

·         zwierzęta (zoochoria) np. łopian

·         woda (hydrochoria)