NARZĄDY WEGETATYWNE ROŚLIN

KORZEŃ

 ü  korzeń palowy – gdy na przedłużeniu łodygi jest korzeń główny – dwuliścienne, nagonasienne

 ü  korzeń wiązkowy – wiązka korzeni podobnej długości – jednoliścienne

 ü  korzeń przybyszowy – wyrastający z podziemnej łodygi – paprocie

Funkcje korzeni:

·         utrzymanie rośliny w podłożu

·         pobieranie wody z solami mineralnymi

·         magazynujące np. marchew, burak

·         czepne np. bluszcz

·         oddechowe np. namorzyny

·         podporowe – wyrastające z dolnych partii roślin np. kukurydza

·         haustoria (ssawki) – korzenie roślin pasożytniczych; wrastają w tkankę rośliny na której pasożytują np. jemioła (czerpie od rośliny tylko wodę z solami mineralnymi ) i kanianka (czerpie od rośliny wodę i asymilaty ).

·         asymilacyjne np. storczyk

·         symbiotyczne – u roślin motylkowatych; symbioza z bakteriami (mikoryza).

Strefy korzenia :

 ü  strefa włośnikowa – pochłania wodę i sole mineralne

 ü  strefa korzeni bocznych – utrzymuje w glebie, tylko ona zmienia długość

·         endoderma (śródskórnia) – zbudowana z komórek martwych, zdrewniałych lub skorkowaciałych; między nimi są drobne przepustowe; reguluje przepływ wody do walca osiowego.

·         perycykl – odpowiada za tworzenie korzeni bocznych

Wiązki w korzeniu są niezależne; ułożone promieniście; występuje drewno i łyko ułożone promieniście, na przemian. 

Gdy korzeń się starzeje powstaje kambium, które tworzy :

·         w kierunku drewna pierwotnego – drewno wtórne.

·         w kierunku łyka pierwotnego – łyko wtórne.

Kambium powoduje rozrastanie walca osiowego, przez co kora pierwotne i skórka pęka.

PĘDY

ü  Na pęd składa się: łodyga, liście, pączki

Pędy dzielimy na:

ü  nadziemne

ü  podziemne, np. bulwy, kłącza, cebule

·         kłącza – podziemna łodyga; widać podział na węzły i międzywęźla, na kłączach powstają pączki, np. irys, konwalia, perz

·         bulwy – podziemne, magazynujące łodygi; wyrastają z dolnych części łodyg; wyrastają na rozgałęzieniach łodyg tj. stolonach; posiadają pączki i aparaty szparkowe na skórce np. ziemniak

·         cebule – posiadaj wszystkie cechy pędu, np. tulipan, krokus, hiacynt

ü  pęd wzniesiony – rosnący pionowo w górę

ü  pęd płożący – np. ogórek, dynia

ü  pęd czepny – np. dziki bluszcz

ü  pęd wijący – np. fasola, powojnik

ü  pędy zmodyfikowane :

·         kalarepa – jadalna jest łodyga

·         kaktusy – pędy zmodyfikowane, gdzie funkcje asymilacyjną pełni łodyga, a liśćmi są kolce

·         głowa kapusty – zmodyfikowany pęd o krótkich międzywęźlach

ü  krótkopędy – pędy o ograniczonym wzroście

ü  długopędy – pędy o wzroście nieograniczonym

ü  podział ze względu na trwałość:

zdrewniałe

·         drzewa – ma pień główny

·         krzewy

·         krzewinki – po części zdrewniałe, a po części zielne np. wrzos, borówka

zielne

·         jednoroczne – odbywa w jednym sezonie cały cykl rozwojowy np. fasola, nagietek, ogórek

·         dwuletnie – w pierwszym roku tworzą tylko narządy wegetatywne, a w drugim zakwitają i wydają nasiona np. marchew, kapusta, burak.

·         wieloletnie (byliny ) – tworzą pędy podziemne i dzięki nim się zachowują 

ü  podział ze względu na sposób rozgałęzienia:

dichotomiczne, widlaste np. widłak

monopodialne (jednoosiowe ) np. iglaste

sympodialne (wieloosiowe) np. okrytonasienne

  

pseudo dichotomiczne (pseudo widlaste ) np. jemioła, bez lilak

ŁODYGI

ü  łodyga rośliny dwuliściennej

 

·         nie ma śródskórni i okolnicy

·         jeśli występuje śródskórnia to jest magazynem skrobiowym

·         oprócz kambium wiązkowego tworzy się kambium międzywiązkowe

·         miazga działa tylko wiosną i latem

- drewno wiosenne – komórki jasne

-drewno letnie – komórki ciemniejsze, grubościenne

(drzewa tworzą słoje tylko w strefie umiarkowanej )

ü  łodyga rośliny jednoliściennej

·         wiązki nie tworzą okółka

·         nie tworzą kambium

·         liczne i drobne wiązki

·         środek łodyg jest pusty – nazywamy je źdźbła

·         pełne środki mają: kukurydza, czcina cukrowa

LIŚCIE

U jednoliściennych nie ma ogonków liściowych (bezogonkowe )

ü  Sposoby ulistnienia:

·         skrętoległe – z każdego węzła wyrasta 1 liść

·         naprzemianległe – z 1 węzła wyrastają2 liście

·         okółkowe – wiele liści z jednego węzła

ü  liść pojedynczy – na jednym ogonku 1 blaszka liściowa

ü  liść złożony -  dłoniasto złożony np. kasztanowca, bzu czarnego; 3 listkowy np. liść kończyny  

Nerwacja – układ wiązek przewodzących

Nerw liścia – wiązka przewodząca osłonięta tkanką wzmacniająca

Wiązki w liściach :  

unerwienie pierzaste – od ogonka odchodzi jeden nerw główny który się rozgałęzia

unerwienie dłoniaste – wychodzi kilka nerwów głównych

unerwienie równoległe – sposób unerwienie roślin jednoliściennych

Czasem w liściach mogą być duże wcięcia :

·         wrębne np. liść dębu (pierzasto wrębny)

·         klapowany np. liść klonu

·         dzielny

·         sieczny

Liść rośliny dwuliściennej :

Liść rośliny jednoliściennej:

·         wiązki bez miazgi

·         miękisz nie zróżnicowany

Funkcje liścia:

·         fotosynteza

·         główna powierzchnia transpiracji

·         główna powierzchnia wymiany gazowej

·         rozmnażanie n. fiołek

·         magazynująca np. liść kapusty, cebuli

·         pułapka np. rosiczka, dzbanecznik

·         czepne np. wąsy grochu