sobota, 21 lipca 2012

FOTOSYNTEZA


6CO2 +H2O + energia świetlna + enzymy-->C6H12O6 + 6O2
Warunki fotosyntezy to wszystkie czynniki które wpływają na jej efektywność i dzielimy je na:

WARUNKI ZEWNĘTRZNE(EGZOGENNE)- niezależne od samej rośliny
    1.       Woda – jest niezbędnym czynnikiem, bo jest substratem tego procesu. Potrzebna jest również, ponieważ woda aktywuje enzymy; duża ilość wody jest warunkiem wysokiego turgoru komórek szparkowych, a szparki otwierają się gdy turgor, czyli uwodnienie jest wysokie.   
    2.       Dwutlenek węgla – jest niezbędnym czynnikiem, bo jest substratem. W czystym powietrzu jest go 0,03% - 0,04%. Wzrost ilości CO2 wpływa dodatnio na fotosyntezę, przy czym można to robić sztucznie, mówimy o nawożeniu CO­2. Maksymalna ilość CO­2 w powietrzu wdychanym to 0,1%.
    3.       Temperatura – optymalna temperatura dla fotosyntezy to 20 – 35 st. C. bardzo wysokie temperatury fotosyntezie nie sprzyjają. W komórkach roślinnych obok fotosyntezy zachodzi również oddychanie. Oddychanie ma optimum temperaturowe trochę wyższe. Sinice żyją w gorących źródłach w temperaturze 80 st. C i prowadzą fotosyntezę. U roślin iglastych i zbóż ozimych (wszystkie z wyjątkiem owsa) fotosynteza zachodzi poniżej 0 st. C.
    4.       Światło – rośliny wykorzystują każdy rodzaj światła (zarówno światło słoneczne jak i sztuczne). Z całej ilości światła która pada na liść wykorzystują tylko 0,5 – 5%, a reszta to energia odbita od blaszki i zamieniona na ciepło oraz energia przepuszczona przez liść.

Rośliny ze względu na zapotrzebowanie światła dzielimy na:
    ·         Światłolubne – wraz ze wzrostem natężenia światła rośnie intensywność fotosyntezy np. drzewa, zboża
    ·         Cieniolubne – wraz ze wzrostem światła rośnie intensywność fotosyntezy ale do pewnej granicy na której się utrzymuje np. mchy, paprocie
Światło decyduje o rozmieszczeniu chloroplastów w komórkach miękiszu asymilacyjnego.
    ·         Rozmieszczenie chloroplastów przy małej ilości światła. Chloroplasty ustawiają się prostopadle do promieni w związku z czym jeden drugiemu nie przysłania światła.

    ·         Rozmieszczenie chloroplastów przy dużej ilości światła. Jeden drugiemu przysłania dopływ światła, by go ograniczyć.

    ·         Rozmieszczenie chloroplastów przy średnim natężeniu światła. W ciemnościach i przy średnim natężeniu światła chloroplasty są rozproszone.

Im kąt padania światła jest ostrzejszy tym intensywność fotosyntezy mniejsza.
    5.       Związki mineralne
    ·         Magnez – magnez wchodzi w skład cząsteczek chlorofilu
    ·         Azot – jest konieczny w podłożu do syntezy białek, kwasów nukleinowych, a także chlorofilu.
    ·         Kationy żelaza – żelazo jest katalizatorem syntezy chlorofilu.

WARUNKI WEWNĘTRZNE (ENDOGENNE) – zależne od rośliny
    1.       Powierzchnia liścia – im powierzchnia większa tym lepsza dla fotosyntezy. Szybciej rosną rośliny liściaste.
    2.       Struktura liścia – fotosyntezie sprzyja luźna struktura liścia, czyli wytworzenie miękiszu gąbczastego od dolnej strony blaszki liściowej ułatwia wymianę gazową, bo musi wejść CO2, a wyjść O2.
    3.       Ilość chloroplastów – u roślin dwuliściennych w miękiszu gąbczastym i palisadowym jest 40- 80 chloroplastów w komórce.
    4.       Ilość chlorofilu
    5.       Liczba i rozmieszczenie aparatów szparkowych

FAZA JASNA FOTOSYNTEZY:
Fotosystemy – zespoły barwników asymilacyjnych do których nalezą chlorofile a i b, karoten i ksantofil.
Fotosystemy znajdują się w granach chloroplastów:
    ·         Fotosystem PS I (P700) -700nm –pochłania promienie o długości fali 700nm.
    ·         Fotosystem PS II (P680)- 680nm- pochłania promienie o długości fali 680nm.
Chlorofil a – zimna zieleń
Chlorofil b – ciepła zieleń

Różnica w barwie mówi jaki rodzaj promieni odbija, a jaki pochłania. Chlorofil jest zielony to znaczy, że odbija promienie zielone, a inne pochłania. Karotenoidy odbijają promienie pomarańczowe, a pochłaniają zielone i część niebieskich.

Przebieg fazy jasnej:
Kwanty, czyli fotony światła padają na fotosystem PS II i wybijają elektron z cząsteczki chlorofilu. Jest to reakcja masowa, liczne fotony wybijają liczne elektrony z licznych cząsteczek chlorofilu. Po wybitej cząsteczce powstaje luka elektronowa i chlorofil staje się silnym elektrono biorcą, bo dąży do uzupełnienia luki. Odciąga elektron z cząsteczki wody. Odciąganie elektronu z wody powoduje jej fotolizę, czyli fotodysocjację.
Przebieg fotolizy wody:
1) H2O --> H+ + OH-
2) 2OH- --> H2O2
3) H2O-->H2O + ½ O2
Fotolizie ulega wiele cząsteczek wody. Tlen uwalniany do atmosfery to pierwszy produkt uboczny fotosyntezy, dla procesu nieważny. Tlen w cukrach w końcowych produktach pochodzi z CO2, a ten z wody idzie do atmosfery. Tę część tlenu której roślina nie zużywa do oddychania uwalnia przez aparaty szparkowe.
Chlorofil uzupełnił lukę elektronową. Elektron wybity z chlorofilu przechodzi na system przenośników z których każdy ma wyższy potencjał oksydoredukcyjny. Przenośnikami tymi są: plastochinon, cytochrom b, cytochrom f (cytochromy zawierają Fe), plastocyjanina (zawiera Cu). Z plastocyjaniny elektron trafia do fotosystemu PS I z którego również fotony światła wybiły elektron.
Elektron wędrując po przenośnikach oksydoredukcyjnych uwalnia energię, energie magazynują wysokoenergetyczne wiązania ATP (ADP + energia àATP). Ma miejsce fosforylacja. Fosforylacja ta jest niecykliczna, bo energia została uwolniona w efekcie niecyklicznej wędrówki elektronów (niecyklicznej, bo elektron nigdy nie wraca na swoje miejsce).
Elektron z PS I przechodzi na ferrodoksyne i razem z kationem wodorowym z wody redukują NADP+                     
NADP+ + H+  -->e--> NADPH (NADPH + H+ lub NADPH2)
H2O -->e--> PS II -->e-->PS I -->e-->NADPH
U roślin w warunkach niekorzystnych np. najczęściej niedobór wody, zachodzi fosforylacja cykliczna, czyli elektron wróci na swoje pierwotne miejsce. Fosforylacja ta związana jest tylko z fotosystemem PS I. Z fotosystemu PS I wybijany jest elektron, przechodzi na ferrodoksyne, a następnie na te same przenośniki co w fosforylacji niecyklicznej: plastochinon -->cytochrom b --> cytochrom f --> plastocyjanina i wraca na swoje miejsce do chlorofilu PS I. W procesie tym nie bierze udziału woda. Nie ma fotolizy wody i nie uwalnia się tlen, nie ma redukcji NADP+, bo nie ma kationów wodorowych. Jedynie elektron wytraca energię – powstaje więc ATP.
Nastąpiła zamiana energii świetlnej na chemiczną. Na końcu fazy jasnej mamy ATP i NADPH które razem tworzą siłę asymilacyjną niezbędną do zajścia fazy ciemnej.

FAZA CIEMNA FOTOSYNTEZY:
Nie wymaga obecności światła. Zachodzi w stromie chloroplastu, bo tam znajdują się enzymy kierujące tym procesem. W etapie II zużywana jest energia z etapu I.
Etap II to proces cykliczny i nosi nazwę cykl Calvina i jest to właściwa synteza związków organicznych.
Cykl – końcowy produkt jest substratem kolejnego jego obiegu.
Przebieg fazy ciemnej (cykl Calvina):
Składa się z 3 etapów: karboksylacji, redukcji i regeneracji
Karboksylacja – oznacza przyłączanie atmosferycznego CO2 do jego akceptora. Akceptorem CO2 jest RuBP (RuDP) (rybulozo 1,5 difosforan) – jest to związek 5 węglowy:
6C5 + 6 C--> 6 C6 + H2-->12 C3
6 RuDP + 6 CO2 --> 6 heksoz + H2--> PGA
Powstaje heksoza przy czym w 1 obiegu przyłącza się 6 cząsteczek CO­2. Heksozy pod wpływem wody rozpadają się na PGA (3-fosfoglicerynian) (kwas fosfoglicerynowy) – pierwszy trwały produkt karboksylacji.
Rośliny C3 – pierwszy trwały produkt karboksylacji jest związkiem 3 węglowym.
Redukcja – 12PGA redukuje się do 12PGAL (aldehyd3fosfoglicerynowy). Redukcja zużywa 12 cząsteczek ATP i przechodzi w 12 ADP i 12NADPH przechodzi do 12NADP+ - ma miejsce hydroliza, czyli defosforylacja. Siła asymilacyjna zużywana jest głównie do redukcji. ADP i NADP+ wracają do gran, gdzie uczestniczą w fazie I.
1/6 czyli 2 cząsteczki PGAL wychodzą z cyklu, a do 3 etapu przechodzi 10 cząsteczek C3. Dwie cząsteczki które wychodzą to pierwotny produkt fotosyntezy i zostanie przetworzony w inne związki organiczne które będą produktami wtórnymi.
Regeneracja – odtwarzanie akceptora dwutlenku węgla, czyli RuBP, jest procesem kilku przemian w wyniku których cukry przemieniają się w inne cukry.

PIERWOTNE I WTÓRNE PRODUKTY FOTOSYNTEZY
Aldehyd3fosfoglicerynowy, który jest pierwotnym produktem fotosyntezy w komórkach roślin jest przetwarzany w produkty wtórne. Z cukrów prostych powstają coraz bardziej złożone, czyli 2 triozy łączą się w heksozy następnie w polisacharydy. Z cukrów powstają kwasy tłuszczowe, a te dają początek tłuszczom. Z cukrów tworzone są ketokwasy które ulegają aminacji i powstają aminokwasy, a z nich białka.
Rośliny C4 – kukurydza, trzcina cukrowa, sorgo, bambus, portulaka (roślina ozdobna). Rosną szybciej od roślin C3.
Pierwszym produktem C4 karboksylacji jest związek 4 węglowy. Posiadają 2 akceptory CO2: PEP (fosfoenolopirogronian ) i RuBP (rybulozo 1,5 difosforan).
C3 + C1--> C4 – kwas szczawiooctanowy (szczawiooctan)
Szczawiooctan redukowany jest do jabłczanu i w tej postaci przechowywany jest w wakuoli.
Drugi akceptor to RuBP – jest mu obojętne źródło dwutlenku węgla. Może to być CO2 atmosferyczny lub pochodzący z rozkładu jabłczanu.
2 etap fotosyntezy u roślin C4 przebiega jak cykl Calvina i ostatecznym produktem jest aldehyd3fosfogliceynowy.
Rośliny C4 mając 2 akceptory CO2 mają 2 źródła CO2: odłączający się z jabłczanu oraz atmosferyczny.
Rośliny C4 są to rośliny tropikalne, rosną w warunkach wysokich temperatur i niedostatku wody. Bardzo często w warunkach suszy musza zamykać aparaty szparkowe, by chronić się przed nadmierną utratą wody. Szparki zamykają zwykle w czasie dnia i nie zdobywają wtedy CO2. Nocą szparki się otwierają i wyłapują CO2 z powietrza i wiążą go w szczawiooctan i redukują do jabłczanu. CO2 zamknięty w jabłczanie przechowują w wakuolach do rana. Gdy przychodzi dzień zamykają szparki, ale tworzą siłę asymilacyjną, a źródłem CO2 jest jabłczan. Jabłczan, gdy oddaje CO2 powstaje pirogronian, a następnie fosfoenolopirogronian.

Przystosowania ewolucyjne roślin C4:
Posiadają one układ wieńcowy zbudowany z 2 koncentrycznych warstw miękiszu asymilacyjnego otaczającego wiązki przewodzące w liściach.
   ·         Pochwa wokółwiązkowa (warstwa wewnętrzna) – komórki mają chloroplasty pozbawione gran, ale z licznymi enzymami cyklu Calvina
   ·         Mezofil (warstwa zewnętrzna) – komórki mają chloroplasty z licznymi granami, a ponadto unikalny zestaw enzymów. 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz