BUDOWA KOMÓRKI (centriole, mitochondrium, plastydy)

CENTRIOLE

W pobliżu jądra komórkowego w komórkach zwierzęcych znajduje się twór zwany centrosomem, gdy komórka przystępuje do podziału centrosom rozpada się na 2 centriole zajmują one położenie biegunowe i przyczyniają się powstawania wrzeciona kariokinetycznego. Nie są obłonione.

Każda centriola zbudowana jest z mikrotubul. Mikrotubul jest 27 z 9 kompletach po 3.

Mikrotubule to mikrorurki o średnicy 15 nm. zbudowane z białka tu buliny, z nich tworzą się wrzeciona kariokinetyczne, wici, rzęski.

MITOCHONDRIUM

Mitochondria dziedziczymy po matce z jej komórki jajowej.

Mitochondria zwane są centrami energetycznymi i siłowniami komórki.

W mitochondriach zachodzi produkcja energii, czyli oddychanie komórkowe, z mitochondriami związane jest oddychanie tlenowe.

U bakterii rolę mitochondriów pełnią mezosomy.

Oddychanie beztlenowe zachodzi w cytoplazmie.

Liczba mitochondriów zależy od zapotrzebowania komórki w energię. Najmniej mitochondriów jest w komórkach naskórka, a dużo w komórkach mięśni, wątroby (jest do 2000 mitochondriów), trzustki, bo są to gruczoły które coś produkują i wymagają energii.

Na mitochondrium są dwie błony, druga błona pukla się i tworzy cristy (zwiększają wewnętrzną powierzchnie mitochondriów)

Wewnątrz mitochondriów jest DNA koliście zamknięte.

Matrix – to półpłynna białkowa masa, odpowiadająca cytoplazmie, bo mitochondria to były kiedyś samodzielne bakterie które zostały pochłonięte przez komórkę eukariotyczną; rozmiary mitochondriów przypominają rozmiary komórek prokariotycznych; zawierają nagi DNA jak u bakterii; rybosomy 70s jak u bakterii; pokrycie 2 błonami; mitochondria potrafią się samodzielnie dzielić i robią to przed podziałem komórkowym.

W mitochondriach zachodzi oddychanie tlenowe, czyli rozkład związków organicznych celem uzyskania energii.

I etap (każdego oddychania) – glikoliza – zachodzi w cytoplazmie komórki

II etap – reakcja pomostowa – zachodzi w matrix mitochondriów pod warunkiem, że w komórce jest tlen

III etap – cykl Krebsa – zachodzi w matrix mitochondrium

IV etap – łańcuch oddechowy –zachodzi na grzebieniach (oksysomach )

PLASTYDY

Charakterystyczne dla komórek eukariotycznych roślinnych.

Plastydy powstają z protoplastydów z których rozwijają się właśnie plastydy w zależności od tego do jakich zadań zastały przeznaczone oraz w jakich warunkach wewnętrznych powstają.

Komórka przechodzi specjalizacje, a razem z nią plastydy. Jeśli specjalizacja zachodzi w warunkach bezświetlnych to protoplastydy przekształcają się w leukoplasty.

Leukoplasty występują w bulwach, kłączach, korzeniach, a ich zadaniem jest przetwarzanie i magazynowanie materiałów zapasowych.

W zależności od tego co gromadzą dzielimy je na:

    ·         Amyloplasty – gromadzą skrobie

    ·         Proteinoplasy – gromadzą białko, często wykształcają się w częściach nadziemnych np. owoce.

    ·         Elajoplasty – gromadzą tłuszcze, występują w nasionach roślin oleistych.

W amyloplastach występują ziarna skrobiowe specyficzne dla różnych roślin. Dzielimy je na:

    ·         Ekscentryczne np. bulwa ziemniaka

    ·         Koncentryczne np. ziarniak zboża.

    ·         Złożone np. ziarna kukurydzy

Linie na ziarnach są to znaki nakładania się kolejnych warstw skrobi i na krawędziach warstw załamuje się światło.

CHROMOPLASTY

Barwne plastydy o barwie pomarańczowej, żółtej, czerwonej, zapewniają barwę korzeniowi marchwi, płatkom nagietka, owocom pomidora, papryki.

Chromoplasty zawierają karotenoidy (tłuszcze izoprenowe).

Chromoplasty wyglądają jak igiełki.

Chromoplasty nie pełnią funkcji biologicznej, nadają barwę, jedynym plusem jest obecny w nich karoten który jest prowitaminą witaminy A.

CHLOROPLASTY (ciałka zieleni)

Chloroplasty występują głównie w komórkach miękiszu asymilacyjnego, w mniejszej ilości w kolenchymie, w skórce roślin cieniolubnych, zawsze w komórkach skórki, które tworzą aparaty szparkowe.

Ich ewolucja biegła od dużych i nielicznych do drobniejszych i liczniejszych.

Wewnętrzna błona pukla się do wewnątrz tworząc tylakoidy. Układają się w stosy płaskich pęcherzyków tworząc granum.  

W zamkniętych pęcherzykach granach gromadzone są barwniki asymilacyjne: chlorofile a i b, karotenoidy.

Pomiędzy tylakoidami gran są tylakoidy między granowe, nazywane tylakoidy strony.   

Chloroplast to miejsce fotosyntezy, cała fotosynteza od początku do końca zachodzi w chloroplastach.

Synteza to anabolizm.

Fotosynteza odbywa się w 2 etapach:

Etap I – faza jasna (świetlna) – polega na pochłanianiu energii świetlnej przez barwniki asymilacyjne i zamianie tej energii na energie chemiczną; zachodzi w granach.

Etap II – faza ciemna (niezależna, cykl Calvina)- właściwa synteza związków organicznych z wykorzystaniem energii z etapu I; zachodzi w stromie chloroplastów.