UKŁAD ODDECHOWY

Jest to tak naprawdę układ wymiany gazowej.

    1.       JAMA NOSOWA

Pokryta jest nabłonkiem wielorzędowym urzęsionym, zadaniem rzęsek jest zatrzymywanie zanieczyszczeń. 

Jednokomórkowe gruczoły śluzowe zwilżają powietrze.

W jamie nosowej są małżowiny nosowe w których są pola węchowe.

5cm² – powierzchnia węchowa człowieka

40cm² – powierzchnia węchowa owczarka niemieckiego

Powierzchnie węchową stanowią :

    ·         Właściwe komórki węchowe (receptorowe) – mają urzęsioną górną powierzchnię.

Między komórkami receptorowymi są :

   ·         Komórki podstawowe

   ·         Komórki podporowe

Rzęski komórek receptorowych pogrążone są  śluzie który tworzą komórki podporowe (podczas kataru tworzony w większej ilości).

To co wdychamy to powietrze rozpuszczone w śluzie, podrażnia ono komórki receptorowe, a od komórek receptorowych odchodzą aksony które łączą się w jeden parzysty nerw węchowy którym impulsy idą do mózgu. 

Człowiek odbiera kilka tysięcy zapachów.

Jest to typowy chemoreceptor, bo odbiera bodźce chemiczne.

Smak i węch są ze sobą powiązane

    2.       GARDŁO

Odcinek wspólny dla układu pokarmowego i oddechowego w którym powietrze wchodzi do krtani.

    3.       KRTAŃ

Znajduje się na szczycie tchawicy.

Zbudowana jest z chrząstek, więzadeł i mięśni.

Chrząstki krtani dzielą się na:

     ·         Parzyste: rożkowate, nalewkowate, pierścieniowate

     ·        Nieparzyste: nagłośnia, chrząstka tarczowata.

Nagłośnia – górna chrząstka krtani, w czasie jedzenia zamyka wejście do krtani. 

Chrząstka tarczowata – u mężczyzn jest większa i tworzy jabłko Adama.

W krtani znajdują się fałdy głosowe (struny głosowe). Fałdy głosowe to fałdy mięśniowe które powietrze przepływające przez krtań wprawia w drgania i tak powstaje dźwięk, czyli dźwięk powstaje dzięki drganiu fałdów.

Im krtań jest szersza tym powstający głos jest niższy.

Siła głosu zależy od szybkości przepływu powietrza przez krtań.

    4.       TCHAWICA

Rura o długości 20 -23 cm.

Ma większą średnice niż przełyk.

Zbudowana jest z chrząstek mających formę niepełnych pierścieni i błony łączno - tkankowej.

Taka budowa tchawicy zapewnia jej stałą drożność, niedomknięcie chrząstek z tyłu umożliwia rozciągliwość tchawicy.

Tchawica wysłana jest nabłonkiem wielorzędowym urzęsionym.

W przekroju tchawica jest półkolem.

     5.       OSKRZELA

Oskrzela dzielą się na prawe lewe o takiej samej budowie jak tchawica.

Prawe – grubsze ale krótsze, ustawione w stosunku do tchawicy prawie pod kątem prostym.

Lewe – dłuższe i węższe, tworzy z tchawicą kąt bardziej rozwarty.

    6.       OSKRZELA PŁATOWE

Oskrzela płatowe dzielą się na oskrzela płatowe.

Po prawej – 3 oskrzela płatowe, bo są 3 płaty płuca prawego.

Po lewej – 2 oskrzela płatowe, bo są a2 płaty płuca lewego.

W sumie jest 5 płatów płuc.

    7.       OSKRZELA SEGMENTOWE

Oskrzela płatowe dzielą się na oskrzela segmentowe.

    8.       OSKRZELIKI 1 I 2 RZĘDU

Oskrzela segmentowe dzielą się na oskrzeliki 1 i 2 rzędu.

Oskrzeliki zakończone są pęcherzykami płucnymi które tworzą gronka.

Gronko – zespół pęcherzyków płucnych na końcu jednego oskrzelika.

    9.       PĘCHERZYKI PŁUCNE

Liczba pęcherzyków w płucach człowieka wynosi 300 – 500 milionów.

Zbudowana są z nabłonka jednowarstwowego płaskiego jest on jednowarstwowy, by dyfuzja była łatwiejsza.

 Pęcherzyk opleciony jest siecią włosowatych naczyń krwionośnych do której krew przypływa tętniczką, a odpływa żyłką.

Skład powietrza wdychanego i wydychanego:

POWIETRZE
Wdychane	Wydychane
Azot – 78%	Azot – 78%
Tlen – 21%	Tlen – 17% (16,5%)
Dwutlenek węgla – 0,03%	Dwutlenek węgla – 4%
Inne gazy – 1%	Inne gazy – 1%

 Tlen i Dwutlenek węgla to gazy oddechowe.

Przenikanie tlenu odbywa się zgodnie z gradientem stężeń:

    ·         Tlen dyfunduje do krwi z pęcherzyka płucnego .

    ·         Dwutlenek węgla dyfunduje z krwi do pęcherzyka płucnego.

Łączna powierzchnia wszystkich pęcherzyków płucnych wynosi 90 m², jest to powierzchnia za duża jak na ludzkie wymagania.

Skład powietrza wydychanego i powietrza w pęcherzyku płucnym:

W pęcherzyku płucnym:	W powietrzu wdychanym:
CO2 – 5,5%	CO2 – 4%
O2 -  13,5%	O2 – 17%

Dzieje się tak, bo w układzie oddechowym jest martwa przestrzeń oddechowa. Stanowią ją : jama nosowa, gardło, oskrzela, oskrzeliki.

Przy każdym wdechu wypełniają się czystym powietrzem, a wymiany gazowej tam nie ma. To co wydychamy to średnia z pęcherzyków płucnych i martwej przestrzeni oddechowej.

NIEDOTLENIENIE

Pierwsze objawy niedotlenienia występują, gdy ilość tlenu powietrza wdychanego wynosi 15 %.

Objawy:

    ·         Oddech robi się szybszy i częstszy, układ zaczyna się męczyć.

    ·         Następują zawroty i bóle głowy.

    ·         Omdlenie

Śmierć przez uduszenie następuje, gdy ilość tlenu w powietrzu wdychanym wynosi 8%.

Całkowita objętość płuc ludzkich  wynosi 5400 cm³, w tym 1200 cm³ to objętość zalegająca, czyli objętość która pozostaje w płucach zawsze( nawet po zgonie).

4200 cm³ – pojemność życiowa płuc – objętość zalegająca w płucach, po to by pęcherzyki płucne się nie sklejały.

Na pojemność życiową płuc składa się:

500 cm³ – ilość powietrza w czacie nieświadomego spokojnego oddechu.

1200 cm³ – objętość zapasowa, ilość powietrza którą usuwamy z płuc podczas maksymalnego wydechu.

2500 cm­³ – objętość dopełniająca, ilość powietrza która wprowadzamy do płuc w czasie maksymalnego wdechu, po wcześniejszym spokojnym.

Spirometr – urządzenie do badania pojemności płuc.

Wdech

Następuje skurcz przepony i mięśni międzyżebrowych. Przepona uciska narządy jamy brzusznej , a mięśnie międzyżebrowe unoszą żebra. Objętość klatki piersiowej rośnie, a ciśnienie maleje. Następuje zassanie powietrza, czyli wdech.

Wydech

Wydech to akt bierny. Zwiotczałą przeponę  żołądek i wątroba odpychają ku górze, a żebra opadają. Objętość klatki piersiowej maleje, ale ciśnienie w płucach rośnie i następuje wydech. 

Ośrodki nerwowe

Bodźcem dla ośrodków oddechowych jest rosnący poziom dwutlenku węgla we krwi. CO₂ reaguje z wodą osocza krwi i powstaje słaby kwas węglowy który łatwo dysocjuje, przyczyną czego jest powstanie H⁺ i obniżenie pH krwi.

CO₂ + H₂O - -> H₂CO₃    H₂CO₃ <= = > H⁺ + HCO₃^-

Receptory które odbierają obniżające się pH krwi mieszczą się w aorcie, tętnicy szyjnej, płucach. Wysyłają tę informacje do mózgu, a ośrodki oddechowe mieszą się w rdzeniu przedłużonym (ostatniej części mózgu) i następuje przyśpieszenie i pogłębienie oddechu.

Mieszanina gazów które noszą karetki: tlen 95% , dwutlenek węgla 5%.

Kiedy w pęcherzykach płucnych tlen wnika do krwi, gdzie wiąże się z hemoglobiną (w erytrocytach ) i powstaje oksyhemoglobina.

Hb + O₂ - -utlenowanie- - >  Hb(O₂)₄  

Połączenie tlenu z hemoglobiną jest w stosunku 1: 4. Jest to połączenie nietrwałe.

Z CO₂ hemoglobina również łączy się nietrwale i łączy się w stosunku 1:1. W postaci  karbominohemoglobiny płynie 20% dwutlenku węgla, 10% w erytrocytach bez związku z hemoglobiną, a 70% w osoczu krwi w postaci HCO­₃^-.

Hb + CO₂ - - > HbCO₂

Zatrucie czadem

Z czadem hemoglobina łączy się trwale, nieodwracalnie. Przyłączenie CO do hemoglobiny wyłącza erytrocyty na trwałe z transportu tlenu.

Hb + CO - - > HbCO – karboksyhemoglobina

Choroby układu oddechowego:

    ·         Grypa – choroba wirusowa

    ·         Angina  - paciorkowiec anginy, jady paciorkowca uszkadzają serce.

    ·         Błonica – wirus, maczugowiec, w gardle tworzą się błony z płynem. 

    ·         Nowotwory płuc – na 100% nowotworów, 99% to palacze.

    ·         Astma – nagłe napadowe zwężenie oskrzelików zwykle spowodowane alergią.   

    ·         Gruźlica – prątek Kocha

    ·         Rozedma płuc – choroba zawodowa trębaczy i dmuchaczy szkła, polega na pękaniu ścian pęcherzyków płucnych, maleje powierzchnia oddechowa płuc.

    ·         Koklusz (krztusiec) – mimo szczepień młodzież na niego choruje.