CUKRY (CUKROWCE, SACHARYDY)

Węglowodany to związki węgla i wody

CUKRY PROSTE (monosacharydy )  Rozpuszczają się w wodzie i wykazują słodki smak

   ·         Triozy (C₃): aldehyd3fosfoglicerynowy (pierwotny produkt fotosyntezy) i fosfodihydroksyaceton (powstaje w pierwszym etapie glikolizy)

Są izomerami – mają taki sam skład a inną budowę cząsteczki

   ·         Pentozy(C₅): ryboza (RNA) i deoksyryboza (DNA) składniki kwasów nukleinowych

   ·         Heksozy (C₆): glukoza (sok cebuli, cytryna, winogron), fruktoza (sok owocowy), galaktoza (występuje we wszystkich komórkach roślinnych prowadzących fotosyntezę)

DWUCUKRY (disacharydy) Rozpuszczają się w wodzie i wykazują słodki smak

2C₆H₁₂O₆ --> C­₁₂H₂₂O₁₁ + H₂O

   ·         Maltoza lub celobioza (glukoza+ glukoza) – różnica polega na innych wiązaniach glikozydowych, bo w cukrach są wiązania glikozydowe

W celobiozie są wiązania β glikozydowe. Jest ona dwucukrem wchodzącym w skład celulozy.

W maltozie są wiązania α glikozydowe. Jest ona cukrem słodowym, bo występuje w słodzie, czyli ziarnach zbóż i trafia tam w wyniku hydrolizy skrobi.

   ·         Sacharoza (glukoza + fruktoza) występuje w łodygach trzciny cukrowej i korzeniach buraka cukrowego

   ·         Laktoza (cukier mlekowy )(glukoza+ galaktoza )występuje w mleku wszystkich ssaków; najwięcej laktozy zawiera mleko słonicy 5-6%

WIELOCUKRY (polisacharydy)

n C₆H₁₂O₆ --> (C₆H₁₀O₅)n + n H₂O

Powstają z dużej liczby heksoz

Hydroliza i kondensacja i hydroliza polisacharydów przebiega dwu stopniowo.

HEKSOZY --> kondensacja--> DISACHARYDY-->kondensacja-->POLISACHARYDY

POLISACHARYDY--> hydroliza--> DISACHARYDY--> hydroliza -->HEKSOZY

Wielocukry nie wykazują smaku słodkiego i źle rozpuszczają się w wodzie.

Skrobia – materiał zapasowy roślin od zielenic poczynając; w wysokiej temperaturze pęcznieje

Glikogen (skrobia zwierzęca) – gromadzony przez człowieka i zwierzęta w mięśniach i wątrobie

Celuloza – główny składnik roślinnych ścian komórkowych

Hemiceluloza i pektyna – wielocukry wchodzące w skład ścian komórek roślinnych w mniejszej ilości

Heparyna – cukier działający anty skrzepowo 

Chityna – wchodzi w skład pancerzów stawonogów i ścian komórkowych grzybów

U glonów występują specyficzne cukry:

   ·         Agar (krasnorosty)

   ·         Paramylon(eugleniny)  w postaci ziaren przypominających ziarna skrobi

   ·         Laminaryna (brunatnice)

Funkcje cukrów:

   1)      Materiał zapasowy – skrobia, glikogen

   2)      Materiał budulcowy – chityna, celuloza

   3)      Materiał regulacyjny – heparyna, ryboza, deoksyryboza; postacią transportową cukrów w organizmie ludzi i zwierząt są cukry proste: glukoza; u roślin zaś dwucukry, głównie sacharoza

   4)      Materiał energetyczny