TKANKI ROŚLINNE

Tkanka- zespół komórek o wspólnym pochodzeniu, podobnej budowie, wyspecjalizowane do pełnienia określonej funkcji.

twórcze (merystemy) – ich komórki ulegają ciągłym podziałom

stałe – nie mają zdolności do podziału

Cechy merystem:

·         duże jądro

·         gęsta cytoplazma

·         małe wakuole

·         cienkie ściany komórkowe

·         są to małe komórki

·         plastydy nie w pełni wykształcone mają postać protoplastyd

Merystemy pierwotne – kiedy zdolność do podziału zachowuje od zarodka do końca

Merystemy wtórne – takie które były merystemami, stały się tkanką stałą i odzyskały zdolność do podziału.

MERYSTEMY PIERWOTNE:

ü  merystem zarodkowy – występuje w zarodku roślin

ü  merystem wierzchołkowy – ten na stożku wzrostu łodyg i korzeni; roślina zawdzięcza im przyrost na długość oraz pierwotny przyrost na grubość

ü  merystem wstawowy (interkalarny) -  u traw, skrzypów, goździków; w dolnych częściach międzywęźli; powoduje wzrost pędów na długość; tworzą je te rośliny, gdzie na szczycie tworzą się szybko kwiatostany.

ü  niektóre tkanki archesporialne – macierzysta tkanka znajdująca się w zarodnikach; jako jedyna przechodzi mejozę – tworzy haploidalne komórki

MERYSTEMY WTÓRNE:

ü  kambium (miazga twórcza) – powstaje między łykiem i drewnem wiązek przewodzących. Gdy się tworzy to wiązka jest otwarta, a jeśli pomiędzy nie ma miazga jest zamknięta. Występuje u dwuliściennych i nagonasiennych.

·         tworzy łyko wtórne w kierunku łyka pierwotnego

·         tworzy drewno wtórne w kierunku drewna pierwotnego

ü  fellogen (miazga korkotwórcza) – odpowiada za tworzenie korkowicy, czyli tkanki wtórnej

ü  kallus- tworzy się u roślin zdrewniałych, wieloletnich powstaje w miejscu skaleczenia, wykorzystywany do szczepienia drzew

ü  okolnica (perycykl) – pierwsza warstwa walca osiowego korzenia; jej komórki dzielą się i tworzą korzenie boczne

ü  niektóre tkanki archesporialne- diploidalne

TKANKI OKRYWAJACE

ü  skórka- pojedyncza warstwa komórek które bardzo ściśle do siebie przylegają

ü  epiderma – skórka pędu (łodygi i liści)

ü  epiblema (rizoderma) – skórka korzenia

Wytwory epidermy:

·         kutikula – warstwa tłuszczowo – woskowa; chroni przed parowaniem (transpiracją)

·         włoski – jednokomórkowe i wielokomórkowe; proste i rozgałęzione; martwe i żywe;

 ü  włoski kutnerowate – martwe, chronią przed utratą wody; zmniejszają powierzchnie transpiracji

 ü  żywe- zwiększają powierzchnie transpiracji

 ü  parzące – np. pokrzywa (zawiera kwas mrówkowy)

 ü  gruczołowe (wydzielnicze) – gromadzą olejki eteryczne, np. pelargonia

 ü  czepne – np. fasola

·         kolce – np. róża (łatwiej je oderwać ) ciernie są to boczne pędy

·         aparaty szparkowe – zbudowane z dwóch komórek w kształcie fasolowatym; tylko u roślin jednoliściennych mają kształt hantli.

ü  są w nich chloroplasty

ü  otwarte w dzień a zamknięte w nocy

ü  otwierają się kiedy uwodnienie (turgor) jest duży

ü  znajdują się w dolnej stronie liścia, a u roślin o oszczędnej gospodarce wodnej w zagłębieniach

ü  Na turgor wpływają:

ü  - poziom cukru w komórkach

ü  - wnikanie kationów potasu

Wytwory epiblemy:

·         włośniki – wydłużona komórka skórki z jądrem komórkowym które przesuwa się na koniec komórki; tworzą się po to aby zwiększyć powierzchnię przez którą korzeń pobiera wodę i związki nieorganiczne (sole mineralne)

ü  Korkowica – pokrywa starcze części roślin; w korkowicy wytwarzają się przetchlinki.

·         Przetchlinka – mechaniczne pęknięcie warstwy korka; zachodzą przez nie wymiana gazowa i transpiracja.

TKANKI MIĘKISZOWE

ü  miękisz asymilacyjny – jest zielony, bo zawiera chloroplasty tj. ciałka zieleni. Znajduje się głównie w liściach (mezofil), w komórkach skórki u roślin cieniolubnych, w kwiatach, owocach. Nie ma go w: nasionach i korzeniach.

U roślin dwuliściennych zróżnicowany na :

·         palisadowy – komórki wydłużone, cylindryczne ciasno ułożone; dużo chloroplastów; leży pod górną skórką liścia.

·         gąbczasty – znajduje się pod dolną skórką; komórki różnokształtne, luźno rozmieszczone; zawiera mniej chloroplastów niż miękisz palisadowy.

·         miękisz wieloramienny – znajduje się w igle sosny; zawiera liczne wpuklenia do wnętrza komórek

ü  miękisz spichrzowy – występuje w podziemnych częściach roślin (kłącza, bulwy, korzenie spichrzowe). Zawiera dużo leukoplasty(bezbarwne plastydy która wykształcają się tam, gdzie coś jest magazynowane).

ü  miękisz wodonośny – odpowiada za magazynowanie wody; charakterystyczny dla sukulentów np. kaktusy.

ü  miękisz powietrzny – posiada system przestworów i kanałów magazynujących; charakterystyczny dla roślin wodnych i bagiennych.

·         utrzymuje roślinę na powierzchni wody

·         zapas tlenu do oddychania tlenowego

ü  miękisz zasadniczy – miękisz wypełniający wszystkie wolne przestrzenie u roślin; potrafi przekształci się w każdy rodzaj miękiszu.

Cechy miękiszów:  

   ·         zawsze żywe

   ·         cienkościenne

   ·         są duże

   ·         dobrze wykształcone wakuole   

TKANKI WZMACNIAJĄCE (grube i sztywne ściany komórkowe)

ü  Kolenchyma (zwarcica) – tkanka żywa; ma grube ściany komórkowe wysycone celulozą; ułożona peryferycznie tj. tuż pod skórką; może zawierać chloroplasty, czyli jest fotosyntetyczna; chroni przed złamaniem.

·         kątowa – zgrubiała w narożnikach komórek

·         płatowa – zgrubiała na stycznych powierzchniach kolejnych warstw komórek

ü  Sklerenchyma (twardzica) – martwa, bo ma ściany zdrewniałe, czyli inkrustowane drzewnikiem (ligniną); występuje w głębi łodygi i zabezpiecza przed rozerwaniem; surowiec do przemysłu włókienniczego; występuje w postaci włókien lub sklereid.

·         sklereidy = komórki kamienne – różnokształtne, martwe np. w gruszkach, łupinach orzechów

·         idioblasty – zgrupowanie komórek jednej tkanki w innej tkance

TKANKI PRZEWODZĄCE

(charakterystyczne dla roślin naczyniowych)

·         tkanki niejednorodne –jeśli jedna tkanka składa się z kilku typów komórek.

Tkanki przewodzące dzielą się na:

ü  Drewno (ksylem) – tkanka martwa; odpowiedzialna za przewodzenie wody z solami mineralnymi; przewodzi zawsze w górę; komórki są zdrewniałe, czyli silnie inkrustowane drzewnikiem; jest również tkanką wzmacniającą

Elementy drewna:

·         cewki –elementy ewolucyjnie starsze; występują u paprotników i nagonasienny; stykają się ze sobą klinowato; w ścianach komórkowych tworzą się jamki dzięki którym przekazywana jest woda; u okrytonasiennych pełnią to rolę naczynia.

·         naczynia – tworzą się przez całkowity zanik ścian poprzecznych u komórek ułożonych w pionowe szeregi – tworzą się duże rurki; początkowo są żywe, a następnie są silnie zdrewniałe; występują u okrytonasiennych:

•             pierścieniowate (obrączkowe)
•       spiralne (drabinkowate)
•            siatkowate
•    jamkowate (najsilniej zdrewniałe )

·         miękisz drzewny – jako jedyny jest żywy w drewnie, ale cała tkankę traktujemy jako martwą; pełni funkcje magazynujące.

ü  Łyko (tkanka sitowa, floem) – odpowiada za przewodzenie asymilatorów, czyli związków organicznych.

Elementy łyka:

·         włókna łykowe –jedyne komórki martwe w łyku

·         komórki sitowe – charakterystyczne dla paprotników i nagonasiennych; kształt wrzecionowaty; są dłuższe od rurek sitowych; na całej powierzchni są pola sitowe, czyli perforowane miejsca przez które są przewodzone asymilatory;

·         rurki sitowe – charakterystyczne dla okrytonasiennych; maj perforacje tylko na porzecznych ścianach; w czasie różnicowania zanika im jądro, rozlewa się wakuola; towarzyszą im komórki przyrurkowe – ich jądra kierują metabolizmem komórek sitowych.

TKANKI WYDZIELNICZE

·         grupy komórek które coś wydzielają; dzielimy je na wewnątrz i zewnątrz wydzielnicze:

ü  rury mleczne – wydzielają sok mleczny np. mniszek lekarski

ü  kanały żywiczne – kanały otoczone komórkami wydzielniczymi

ü  miodniki (nektarniki ) – u roślin owadopylnych, okrytonasiennych

ü  włoski trawienne – wydzielają enzymy trawienne np. rosiczka, dzbanecznik.