PŁAZIŃCE

   ·         wirki

   ·         przywry

   ·         tasiemce

ü  trójwarstwowe

ü  kształt liścia lub taśmy

ü  rozpoczęty proces cefalizacji

ü  dwuboczna symetria ciała

ü  pierwsze zwierzęta pierwouste

ü  pokrycie ciała stanowi wór powłokowo – mięśniowy

WIRKI

   ·         zwierzęta wodne: morskie i słodkowodne, np. wypływek biały (3-5 cm) jest płaski

   ·         na przedzie ciała ma proste oczko

   ·         posiada zwoje nerwowe

   ·         ciało pokrywa worek powłokowo – mięśniowy i nabłonek, pokrywają go rzęski

   ·         3 warstwy mięśni: okrężne, skośne, podłużne

Robity – pałeczki w komórkach nabłonka, wyrzucane do wody w niebezpieczeństwie, pęcznieją i pokrywają ciało zwierzęcia śluzem krępując ruchy potencjalnego napastnika.

blastocel wypełnia szczególna tkanka łączna:

Parenchyma (gwiaździste komórki połączone ze sobą wypustkami )    

   ·         pełni rolę szkieletu, bo zawieszone są w niej narządy wewnętrzne i nadaje sztywność

   ·         magazynuje

   ·         jest transporterem, bo transport odbywa się przez komórki

Układ pokarmowy

Wirki są drapieżne – polują na małe ryby, larwy owadów ; otwór gębowy na brzusznej stronie na połowie ciała, za nim znajduje się gardziel którą wyrzucają i w ten sposób polują; mogą być bez, dwu, trzyjelitowe; jelito jest silnie rozgałęzione, aby rozprowadzać pokarm, zastępuje układ krążenia.

Trawienie odbywa się dwu etapowo:

I.                    zewnątrzkomórkowe – maceracja

II.                  wewnątrzkomórkowe – fagocytoza

Resztki usuwane są przez otwór gębowy.

Układ wydalniczy

Wydalać to znaczy usuwać zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii oraz gospodarkę wodną: amoniak, mocznik, kwas moczowy.

NH₂ – grupa aminowa + COOH – grupa karboksylowa = aminokwas

dezaminacja – przekształcenie białka w amoniak

NH₂ + H2 --> NH₃   

amoniak

ü  mocznik  - ssaki, płazy, dżdżownice    

ü  kwas moczowy – ptaki, gady, ślimaki; bardzo mało toksyczny

układ protonefrydialny – kanały zbiorcze rozgałęzione, na końcu komórki płomykowe (wystawione do jamy ciała, wyłapują zbędne produkty przemiany materii )

   ·         7 par otworów wydalniczych

   ·         układ wykorzystywany do osmoregulacji

Układ nerwowy

ü  pasowy

ü  dwa pnie biegnące wzdłuż ciała połączone poprzecznymi spoidłami

ü  zwój nerwowy – skupienie ciał komórek nerwowych poza ośrodkowym układem nerwowym (układ ośrodkowy – mózg i rdzeń kręgowy ). U kręgowców takie same skupienia ciał komórek nerwowych są w mózgu i rdzeniu kręgowym i nazywają się ośrodki nerwowe.

Rozmnażanie

   ·         są zwykle obojnakami

   ·         mają kompletny układ rozrodczy, bo jamą mezodermę:

żeński : jajniki, jajowody, macica, pochwa

męski: jądra, nasieniowody 

   ·         zapłodnienie jest krzyżowe (zapłodnienie przy pomocy innego )

   ·         u wolno żyjących rozwój jest prosty

   ·         wolno żyjące płazińce mają największe zdolności regeneracyjne

TASIEMCE

ü  ciało wydłużone

ü  długość: bąblowcowy 3-6 mm, bruzdogłowiec do 20 m

ü  strobila – ciało członowane

ü  proglodyty – człony ciała, nie są równo rozmiarowe ani równowiekowe, bo w szyjce tworzą się nowe człony, w środkowej części się człony dojrzałe, a w końcowej części są człony maciczne które odrywają się.

ü  wszystkie żyją w jelicie cienkim

Przystosowania do pasożytnictwa

   ·         skoleks – główka tasiemca, jest bardzo mała, jest to narząd  czepny, przymocowuje zwierze do ścian jelita za pomocą aparatu czepnego (przyssawki, haczyki, bruzdy przylgowe ); nie ma nic wspólnego z cefalizacją

   ·         nabłonek nie tworzy rzęsek, a tworzy oskórek, który chroni przed strawieniem

   ·         syncytium – jednolita warstwa zlanych komórek nabłonka

   ·         mięśnie: tylko pojedyncze włókna mięsni podłużnych

   ·         nie posiadają układu pokarmowego, bo żyją w jelicie

   ·         oddychają beztlenowo

   ·         zredukowane narządy zmysłów, tylko w nabłonku pojedyncze komórki receptorowe

   ·         nie ma zwojów, są dwa pnie nerwowe połączone obrączką

   ·         układ wydalniczy poprzeczny, a rozerwane kanaliki wydalnicze pełnią rolę otworów wydalniczych

   ·         pasożyty polikseniczne – to znaczy wielodomowe, mają wielu żywicieli

Rozmnażanie

   ·         każdy człon zawiera swoje układy rozrodcze

   ·         każdy człon może tworzyć kilka tysięcy jaj

   ·         człony maciczne – rozbudowuje się tylko macica pełna zapłodnionych jaj, a pozostałe układy ulegają redukcji – nie ma zapłodnienia krzyżowego

  

Cykle rozwojowe

   ·         Tasiemiec uzbrojony i nieuzbrojony

Człon maciczny wydostaje się z jelita człowieka, trafia do żywiciela pośredniego (uzbrojony – świnia, nieuzbrojony - krowa); rozwija się onkosfera – larwa z 3 parami haczyków – haczykami przebija błonę śluzową jelita i dostaje się do układu krwionośnego, z krwią trafia do mięśni, tam otarbia się i powstaje wągier (cysticercus). Człowiek zjada mięso zatrute, czyli z larwami. Larwa wynicowuje się z jelita.

Objawy : zaburzenia układu pokarmowego, bóle brzucha.

   ·          Bruzdogłowiec szeroki 

ü  żywiciel ostateczny: człowiek lub inny rybożerny ssak

ü  żywiciel pośredni: skorupiak oczlik i ryba

Ostatnie człony odrywają się u człowieka i wydostają się, jajo musi trafić do wody, pierwsza larwa jest to koracidium (ma rzęski), musi być zjedzona przez oczlika, wtedy to z larwy w ciele oczlika rozwija się procerkoid, oczlika musi zjeść ryba, w rybie rozwija się plerocerkoid, człowiek musi zjeść zakażoną rybę.

   ·         Tasiemiec bąblowcowy

ü  najmniejszy 3-6 mm

ü  najniebezpieczniejszy dla człowieka, gdyż człowiek jest dla niego żywicielem pośrednim, a żywicielem ostatecznym jest drapieżnik (pies, wilk, lis )

W jelicie rozwija się larwa – onkosfera, przedostaje się do krwi, z krwią dostaje się do wątroby, mózgu, oka, ale najlepiej do wątroby, tam przekształca się w wągier.

ü  choroba nazywa się bąblowica lub echinokokoza

PRZYWRY

   ·         mają takie same przystosowania jak tasiemce

   ·         zachowały układ pokarmowy, bo nie żyją w jelicie

   ·         motylica przysysa się 2 przyssawkami do ściany przewodu żółciowego 

   ·         mają pojedynczy układ rozrodczy

   ·         mają jeden kanał układu wydalniczego biegnący centralnie 

  

 Motylica wątrobowa

- żyje w przewodach żółciowych wątroby u roślinożerców (krowa, owca lub czasem człowiek )

- długość do 5 cm

W kanale żółciowym składa tysiące jaj, które mają wapienne skorupki zabezpieczające przed strawieniem, bo jaja spływająco dwunastnicy, z kałem wydostają się na zewnątrz. Warunkiem jest dostanie się do wody. Rodzi się larwa – miracidium (dziwadełko). Haczykami przebija jamę płucną żywiciela pośredniego, a jest nim ślimak - błotniarka. W ciele błotniarki rozwija się pęcherzyk zwany sporocysta. W sporocyście odbywa się partenogeneza (dziewoructwo ) – rozwój nowych osobników z jaj niezapłodnionych. W wyniku tego rozwijają się redie à kolejna partenogeneza à są cerkarie à cerkarie wychodzą z ciała ślimaka, mają ogonki i dzięki nim pływają à po kilku godzinach tracą ogonki, osiadają na roślinach wodnych stając się metacerkariami.

           Przywra krwi

- jest to jedyny płaziniec wałeczkowaty

- jest rozdzielnopłciowa i jest u niej wyraźny dymorfizm płciowy

dymorfizm – różnice między mężczyzną i kobietą

- żyje w naczyniach krwionośnych jamy brzusznej człowieka, przede wszystkim w naczyniach pęcherza moczowego, wydostają się z moczem, dalej jak u motylicy wątrobowej, larwy dostają się mechanicznie

- choroba nazywa się schistosomatoza lub bilharcjoza; częsta w Azji, gdzie uprawiają ryż

              Motyliczka           

- jedyna przywra rozwijająca się bez wody

Żyje w wątrobie, jaja wydostają się przez układ pokarmowy, muszą dostać się do śluzu ślimaka lądowego, w śluzie rozwijają się larwy, a tym śluzem żywią się mrówki razem z larwą; larwa zagnieżdża się w mózgu mrówki, a ta wchodzi cały czas na źdźbło trawy.