sobota, 2 czerwca 2012

TKANKI ZWIERZĘCE (NABŁONKOWE I ŁĄCZNE)


Nauka: histologia
Tkanka – zespół komórek, o podobnym pochodzeniu, budowie oraz pełniący określone funkcje w organizmie

Podstawowe grupy tkanek:
   ·         nabłonkowe
   ·         mięśniowe
   ·         łączne
   ·         nerwowe

TKANKI NABŁONKOWE
ü  najstarsza ewolucyjnie jest tkanka nabłonkowa, ma, więc największe zdolności regeneracyjne, bo charakteryzują się mało specjalizacją
ü  wspólną cechą tkanek nabłonkowych jest bardzo ścisły układ komórek, po między komórkami jest bardzo mało lub brak istoty (substancji międzykomórkowej)
ü  bardzo szybko dzielą się i regenerują
ü  każdy nabłonek leży na błonie podstawowej (białkowo- lipidowej), do której jest przymocowany półdesmosonami, komórki połączone są ze sobą pełnymi desmosonami            
   
Funkcje desmosomów:
   1.       zwierająca
   2.       komunikacyjna, dzięki tym połączeniom następuje wymiana substancji
Podział nabłonków ze względu na kształt:
ü  płaski
ü  kostkowy (sześcienny)

ü  walcowaty (cylindryczny)
   
ü  nabłonki są jedno lub wielowarstwowe; wielowarstwowe występują tylko u kręgowców
ü  o rodzaju nabłonka wielowarstwowego decyduje forma komórek zewnętrznych
ü  nabłonek wielorzędowy jest jednowarstwowy, jądra rozmieszczone są na różnych poziomach, o wielorzędowości decyduje rozmieszczenie jąder
ü  nabłonek przejściowy jest wielowarstwowy, gdzie warstwa zewnętrzna to komórki szczególnie duże pokrywające swoją powierzchnią kilka warstw położonych pod nimi, charakteryzuje się dużą rozciągliwością , występuje w drogach wydalniczych, moczowodach.

Podział nabłonków ze względu na funkcje:
ü  pokrywające (oskórek)
ü  wchłaniające (pęcherzyki płucne; w jelicie)
ü  zmysłowe (wyposażone w zakończenia nerwowe np. w skórze, na siatkówce oka do odbierania bodźców świetlnych)
ü  gruczołowe (wydalnicze) – buduje wszystkie gruczoły

Gruczoły:
   ·         egzokrynowe -  zewnątrz wydzielnicze, takie które są wyposażone w kanały wyprowadzające ich wydzielinę : skórne, wątroba.
   ·         endokrynowe – wewnątrz wydzielnicze, takie które nie mają kanałów wyprowadzających, ich wydzielinę wchłania krew i rozprowadza po organizmie człowieka, należą do nich gruczoły dokrewne (hormonalne) – ich wydzieliną jest zawsze hormon (tarczyca, nadnercza, szyszynka, przysadka mózgowa).
trzustka – gruczoł podwójnego wydzielania 

Podział gruczołów ze względu na sposób wydzielania:
   ·         merokrynowe – takie gdzie wydzielina gromadzi się w górnej części komórek merokrynowych, po czym jest uwalniana z tych komórek bez ich uszkodzenia i nadal wydzielają wydzielinę: dokrewne, potowe
   ·          apokrynowe – wydzielina gromadzi się w górnej części, po czym góra komórki odrywa się od gruczołu i staje się częścią wydzieliny np. gruczoły mleczne ssaków.
   ·         holokrynowe – całe komórki odrywają się, odpadają i staja się składnikiem wydzieliny np. skórne gruczoły łojowe

Podział gruczołów ze względu na kształt:

I.                    cewkowe – gruczoły potowe
II.                  pęcherzykowe – gruczoły łojowe
III.                cewkowo – pęcherzykowe – gruczoły mleczne ssaków

Lokalizacja poszczególnych nabłonków w organizmie człowieka:
Nabłonek
Lokalizacja w organizmie człowieka
     ·         jednowarstwowy płaski
     ·         Występuje wszędzie tam, gdzie warstwa oddzielająca nie powinna utrudniać transportu substancji. Występuje w pęcherzykach płucnych, wyścieła naczynia krwionośne, a w nerce współtworzy torebki ciałek nerkowych
     ·         jednowarstwowy sześcienny
     ·         Występuje w kanalikach nerkowych i końcowych odcinkach gruczołów, czyli tam, gdzie intensywnie zachodzi wchłanianie lub wydzielanie
     ·         jednowarstwowy walcowaty
     ·         Występuje przede wszystkim w przewodzie pokarmowym (od żołądka do odbytnicy) oraz w jajowodach. W jelicie cienkim posiada wypustki cytoplazmatyczne, zwane mikrokosmkami, natomiast komórki nabłonka mają liczne rzęski. 
     ·         jednowarstwowy wielorzędowy
     ·         Występuje w drogach oddechowych (jamie nosowej, krtani tchawicy i oskrzelach). Na powierzchni tego nabłonka często występują liczne rzęski
     ·         wielowarstwowy płaski
     ·         Występuje między innymi w jamie ustnej (do przełyku), w pochwie i na przedniej powierzchni rogówki oka. Odmianą nabłonka wielowarstwowego płaskiego jest naskórek, którego komórki rogowacieją.

TKANKI ŁĄCZNE
TKANKI ŁĄCZNE
Oporowe
Właściwe
Płynne
ü  kość
     ·         zbita
     ·         gąbczasta
ü  chrzęstna
     ·         szklista
     ·         sprężysta
     ·         włóknista

      ·         zarodkowa
      ·         siateczkowa
      ·         tłuszczowa
      ·         właściwa wiotka
      ·         właściwa zbita

     ·         krew
     ·         limfa

KREW (7-8 % masy ciała = 5-6 l)
Osocze (52 – 55%)
Elementy morfotyczne (krwinki) (48-45%)
ü  fibrynogen
ü  surowica:
     ·         woda 92%
     ·         glukoza
     ·         witaminy
     ·         hormony
     ·         aminokwasy
     ·         kwasy tłuszczowe
     ·         mocznik
     ·         amoniak
     ·         dwutlenek węgla
     ·         jony: Ca2+,Na+,K+,Cl-
ü  erytrocyty (4,5-5,5 mln/mm3)
ü  leukocyty (4-8 tys./mm3 )
ü  trombocyty (200-400tys./mm3)

Klasyfikacja leukocytów:
Leukocyty
Granulocyty – 60 %
Agranulocyty – 40%
ü  neutrofile (obojętnochłonne ) – 55%
ü  eozynofile (kwasochłonne) – 3-4%
ü  bazofile (zasadochłonne) - 0,5 -1%  
ü  limfocyty T, B – 35%
ü  monocyty – 4-5 %

KREW
ü  jest tkanką płynną
ü  stanowi 7-8% masy ciała
ü  krew jest tkanką łączną, a wszystkie tkanki łączne mają luźny układ komórek i między komórkami jest dużo istoty międzykomórkowej
ü  krew różni się od wszystkich tkanek łącznych tym, że istota międzykomórkową we krwi jest osocze nie tworzone przez krwinki, a jest tworzone przez wątrobę i w śledzionie 

Osocze
ü  fibrynogen – białko, niezbędne w procesie krzepnięcia krwi
ü  surowica – osocze pozbawione fibrynogenu

Erytrocyty
ü  erytrocyty są najliczniejsze
Różnice między erytrocytami:
ü  erytrocyty wszystkich kręgowców poza ssakami są duże, owalne, posiadają jądro komórkowe
ü  erytrocyty ssaków są to małe okrągłe płytki, dojrzałe  są bez jądrowe i obustronnie się zapadają, gdy zanika u nich jądro zanikają też mitochondria
ü  ludzka czerwona krwinka ma średnice 7-9 mikrometrów
ü  ewolucja zmniejsza wielkość erytrocytów lecz zwiększa ich ilość, a dzięki temu mają większą powierzchnie łączenia się z tlenem i dwutlenkiem węgla dzięki zawartej w niej hemoglobinie. Zanik jądra zwiększa ich powierzchnie i ogranicza ich własny metabolizm przez co nie zużywają dużej ilości tlenu który transportują
ü  erytrocyty są tworzone w czerwonym szpiku kostnym w procesie erytropoezy:
komórka macierzysta àhemocytoblastàerytroblastàretikulocyt – uwolniony do krwi obwodowej, gdzie zanikają jądra

Co wpływa na erytropoezę:
ü  EPO – erytropoetyna – hormon tworzony w nerkach, przyśpiesza dojrzewanie erytrocytów i powoduje że są większe
ü  witamina B12 – jej niedomiar powoduje anemię 

Erytrocyty żyją od 80 do 120 dni, umierają w śledzionie i wątrobie, gdzie ulegają rozpadowi
OB. – odczyn Biernackiego – szybkość oddzielania się krwinek od osocza, prawidłowe wynosi 2-8 mm/h. Liczba dwucyfrowa świadczy o stanie zapalnym
hemoliza – pękanie czerwonych krwinek i wylewanie się hemoglobiny, spowodowane jest ukąszeniem przez węża (działanie jadu) lub jak jest hipotoniczne osocze.
hematokryt – proporcja ogólnej ilość krwi do ilości krwinek czerwonych (erytrocytów)
ü  normalnie powinno się posiadać od 12 do 14% hemoglobiny.

Leukocyty:
ü  jest ich najmniej
ü  liczba leukocytów powyżej 10 tys. świadczy o stanie zapalnym
ü  leukocyty są największe, kształtu amebowatego (nieregularnego).
ü  potrafią wychodzić poza włosowate naczynia krwionośne, bo zawsze przemieszczają się do miejsca infekcji.
ü  jako jedyne krwinki mają jądro
Granulocyty – mają ziarnistość w cytoplazmie, ich cechą są segmentowane jądra komórkowe
neutrofile, eozynofile, bazofile – podział granulocytów dokonany na podstawie barwnika którym się barwią ,
   ·         ilość obojętnochłonnych rośnie w czasie infekcji
   ·         ilość kwasochłonnych rośnie przy zarażeniach pasożytami
   ·         zasadochłonne wytwarzają heparynę – wielocukier, polisacharyd, zapobiega krzepnięciu krwi
ü  wszystkie granulocyty walczą z drobnoustrojami:
   ·         chemicznie – wydzielają odpowiednie enzymy
   ·         mechanicznie – fagocytoza
Agranulocyty:
ü  monocyty
   ·         tworzą interferon – białko przeciw wirusowe
   ·         fagocytozują drobnoustroje chorobotwórcze
ü  limfocyty
   ·         odpowiadająca tworzenie przeciwciał i pamięć immunologiczną
pamięć immunologiczna – tworzą komórki pamięci dzięki którym jesteśmy odporni na to co już chorowaliśmy
   ·         limfocyty powstają poza szpikiem kostnym w śledzionie, grasicy, węzłach chłonnych

 Trombocyty:
ü  powstają w czerwonym szpiku kostnym w procesie trombopoezy
ü  trombocyty są to fragmenty oderwanych wielkich komórek szpiku kostnego zwane megakariocyty
ü  są najmniejsze, bez jądrowe, różnokształtne
ü  odpowiadają za proces krzepnięcia krwi

Proces Krzepnięcia
W wątrobie przy udziale witaminy K powstaje nieaktywny enzym protrombina, wydzielana jest do osocza krwi, żeby stała się czynną trombiną. Potrzebna jest trombokinoza z płytek krwi i jony wapnia (Ca2+). Trombokinoza wylewa się z trombocytów, bo gdy doszło do uszkodzenia krwinki kaleczą się o poszarpane brzegi naczynia i wylewa się trombokinaza. Fibrynogen pod wpływem trombiny przekształca się w fibrynę (włóknik) i tworzy gęstą sieć, gdzie tworzy się skrzep.
protrombina àtrombokinaza z płytek krwi i Ca2+ --> trombina
fibrynogen--> trombina --> fibryna (włóknik)

Funkcje krwi:
   ·         leukocyty walczą z drobnoustrojami chorobotwórczymi
   ·         erytrocyty transportują tlen i trochęCO2
   ·         trombocyty odpowiadająca krzepnięcie krwi
   ·         regulacja temperatury ciała
   ·         przenoszą hormony, wodę, składniki odżywcze

LIMFA(CHŁONKA)
ü   jest 2 tkanką łączną płynną
ü  płynie w układzie otwartym i jest płynem bezbarwnym
ü  zawiera tylko leukocyty, a większość z nich to limfocyty, oprócz nich zawiera osocze
Osocze limfy to przesączone osocze krwi, do przestrzeni międzykomórkowych przesącza się przez naczynia włosowate i wchodzi naczyń limfatycznych, płynie w stronę krwi, po drodze wyposaża się w leukocyty, bo one powstają w grasicy, śledzionie, węzłach chłonnych, grudkach chłonnych. duże naczynia limfatyczne łączą się z żyłami dużego obiegu krwi i łączy się z krwią, limfa wspomaga krew w funkcjach obronnych i transportowych.

TKANKI ŁĄCZNE WŁAŚCIWE
W istocie miedzy komórkowej którą same wytwarzają posiadają białkowe włókna:
kolagen – komórki klejowe, w kuchni żelatyna
elastyna – tworzy włókna sprężyste
retikulina – tworzy włókna siateczkowe

Zarodkowa:
ü  budują ja duże gwiaździste komórki z wypustkami, wypustkami łączą się ze sobą tworząc siateczkę
ü  nie ma włókien w istocie międzykomórkowej, jest ona galaretowata
ü  buduje szkielet zarodka, a gdy kończy się rozwój zarodkowy przekształca się w dowolną tkankę łączną

Tłuszczowa:
ü  Ma dość ścisły układ komórek
ü  występuje w warstwie podskórnej, a u zwierząt występuje w jamie brzusznej  
ü  pełni funkcje termoizolacyjną i magazynującą

Właściwa zbita:
ü  w istocie międzykomórkowej posiada dużo włókien
ü  wchodzi w skład ścięgien (łączy mięsień z kością), więzadeł (łączy kość z kością lub mięsień z mięśniem) i torebek stawowych

Właściwa wiotka:
ü  ma mało włókien w istocie międzykomórkowej i są to przede wszystkim włókna siateczkowe
ü  występuje w naczyniach krwionośnych: żyłach, tętnicach; wokół nerwów tworzy onerwie

Siateczkowa:
ü  występuje w narządach krwiotwórczych: szpik kostny, śledziona, grasica
ü  stanowi rusztowanie wokół którego tworzą się krwinki
ü  wyłapuje z krwi krwinki uszkodzone, nieprawidłowo wykształcone

Tkanki łączne oporowe
CHRZĘSTNA
Budują ją chondrocyty (żywe komórki chrzęstne) lezące grupkami w jamkach chrzęstnych. Wokół tych jamek znajduje się chrzęstna istota międzykomórkowa zwana chondryną.
grupa izogeniczna- zespół komórek chrzęstnych w jednej jamce, która rozwinęła się z jednej komórki zwanej chondroblast
chondroklasty – są to komórki chrząstko żerne, dokonują lizy pewnych fragmentów chrząstki
  
ü  w istocie międzykomórkowej są włókna

Wyróżniamy 3 typy chrząstki:
ü  szklista
Powstaje jako pierwsza w szkielecie, ma mało włókien w istocie międzykomórkowej, ale jest twarda, bo dobrze uwodniona. Występuje wszędzie tam, gdzie jest duże ścieranie np. stawowe powierzchnie kości, przy mostkowe części żeber
ü  sprężysta
Zawiera dużo włókien kolagenowych, a nazwa sprężysta pochodzi od tego, że nie ulega mineralizacji jako jedyna. Występuje w małżowinie usznej, krtani, tchawicy
ü  włóknista
Jest w niej mało żywych komórek, bardzo dużo włókien kolagenowych. Występuje w krążkach międzykręgowych (dyskach), spojeniu łonowym, jest składnikiem ścięgien i więzadeł

KOSTNA
ü  tkanka ewolucyjnie młodsza od chrząstki
ü  występuje u kręgowców (nie wszystkich)

Gąbczasta:
ü  zbudowana jest z licznych beleczek kostnych, pomiędzy beleczkami znajduje się czerwony szpik kostny
ü  występuje w nasadowych częściach kości długich oraz wewnątrz kości płaskich
W skład beleczek kostnych wchodzą:
   ·         osteocyty – komórki kostne
   ·         osteoblasty – komórki kościotwórcze
   ·         osteoklasty – komórki niszczące uszkodzenia

W skład istoty międzykomórkowej wchodzą:
   ·         składnik organiczny: białka – kolagen, elastyna, retikulina (nadaje sprężystość i elastyczność)
   ·         składnik mineralny: związki wapnia, fosforu, magnezu (nadaje twardość i sztywność)

Zbita:
ü  zbudowana jest z osteonów (układów Hawersa) tworzą je żywe komórki kostne osteocyty które ułożone są warstwami wokół kanału Hawersa
  
ü  pomiędzy warstwami osteocytów znajdują się blaszki kostne utworzone z kostnej istoty międzykomórkowej, część taj istoty to białko (głównie kolagen), a druga część (mineralna) to związki wapnia, fosforu i magnezu
   ·         kolagen (nadaje sprężystość i elastyczność )
   ·         oseina (nadaje sztywność i twardość)
ü  z wiekiem przybywa części mineralnej i kości są bardziej twarde, kruche i podatne na złamania
ü  przez kanał Hawersa przebiegają nerwy, naczynia krwionośne i limfatyczne, bo kość w odróżnieniu od chrząstki jest tkanką unerwioną i ukrwioną
ü  taka budowa kości zapewnia jej duża wytrzymałość

1 komentarz:

  1. Wszystko genialnie ale zamiast trombokinOza powinna być trombokinAza. :D

    OdpowiedzUsuń