CZYNNIKI MUTAGENICZNE

 1. Mutageny fizyczne

To wszelkie rodzaje promieniowania. Promienie wybijają elektrony z atomów pierwiastków budujących cząstkę DNA. Takie atomy zmieniają właściwości DNA i dochodzi do tzw. tautomeryzacji - łączenie się zasad azotowych w pary nie zgodnie z zasadą komplementarności np. zmieniona mutagenem adenina łączy się z guaniną.

Do mutagenów fizycznych należą:

- promieniowanie UV

- promienie rentgenowskie (promienie te nie powinny być stosowane częściej niż 1 raz roku; kobiety w ciąży nie powinny się prześwietlać)

- promieniowanie kosmiczne

- pierwiastki promieniotwórcze ze względu na wysyłane promienie

- temperatura, a szczególnie niskie temperatury

2. Mutageny chemiczne

- nadtlenek wodoru H₂O₂

- kolchicyna - jest to alkaloid, występuje w zimowicie jesiennym; jest silnym mutagenem, ponieważ zaburza tworzenie wrzeciona kariokinetycznego i prowadzi do powstania poliploidów. Kolchicyna używana jest do prowokowania mutacji sztucznych.

- benzopiren - składnik dymu tytoniowego, powoduje zmiany w komórkach somatycznych

- iperyt azotowy - składnik gazów bojowych

- analogi zasad azotowych - w przyrodzie występują związki o budowie zbliżonej do zasad azotowych. Związki te wbudowują się do DNA zamiast prawdziwych zasad azotowych. Obserwuje się wtedy tautomeryzacje.

- farmaceutyki - farmaceutyki są mutagenem i kobiety w ciąży nie powinny ich przyjmować bez porozumienia z lekarzem. Sulfonamidy (polopiryna, aspiryna, biseptol) są częściej mutagenami niż antybiotyki.