WRAŻLIWOŚĆ ROŚLIN

Wyróżniamy 3 rodzaje ruchów roślin:

    1.       Tropizmy

Są  to ruchy wzrostowe – wynikające z różnego tempa wzrostu. Są to ruchy wolne – obserwacja trwa wiele dni i kierunkowe – reakcje rośliny w kierunku działającego bodźca lub w kierunku przeciwstawnym do bodźca. Ruchy w kierunku bodźca zwane są dodatnimi, w kierunku przeciwległym do bodźca – ujemnymi.

Plagiotropizmy to ruchy pod katem do działającego bodźca.

Nazwy tropizmów związane są z nazwami bodźca – fototropizmy, chemotropizmy, geotropizmy (przyciąganie ziemskie), aerotropizmy (powietrze), tigmotropizmy/ mechanotropizmy (na bodziec mechaniczny).

Reakcje stałe:

·         Geotropizm korzeni jest zawsze dodatni, pędów ujemny.

·         Fototropizm korzeni jest ujemny, pędów dodatni.

Pozostałe Tropizmy są różne w zależności od natężenia czynnika środowiskowego.

Tigmotropizm – dzięki niemu roślina mocuje się na tyczkach. 

Z czego wynikają tropizmy ?

Auksyny to fitohormony powstające w stożkach wzrostu. Transportowane są wiązkami do innych części roślin.

Pod wpływem padającego światła auksyny przemieszczają się ze strony oświetlonej na przeciwległą zacienioną, światło przyczynia się do rozkładu auksyn. Zacieniona strona rośnie szybciej – jest dłuższa i stożek się wygina w kierunku działającego bodźca.

W przypadku korzenia reakcja auksyn jest odwrotna – auksyny przemieszczają się na stronę nasłonecznioną.

Owijanie roślin:

W stożkach wzrostu roślin tworzą się auksyny, stożek wzrostu szuka podpory i dotknięcie tej podpory powoduje przemieszczenie auksyn i dlatego pęd owija się wokół przeszkody.

Doświadczenia nad tropizmami prowadził Karol Darwin, wykazał on, że w przypadku tropizmu bodziec powoduje przemieszczenie się auksyn.

Darwin wykazał to działając na 3 siewki roślin światłem.

    2.       Nastie

Są to ruchy turgorowi i bezkierunkowe, obserwujemy je szybciej niż tropizmy np. kielichy tulipanów zamykają się na noc – jest połowicznie foto i termonastia, czyli reakcja na światło i temperaturę, otwieranie i zamykanie maciejki – foto i hydronastia (otwiera kwiaty na noc i przy dużej wilgotności). Ruchy aparatów szparkowych to również nastie.

Są to ruchy turgorowe – występuje zmiana uwodnienia pewnych części rośliny – u tulipanów przy wysokim turgorze płatki na baczność.

Do nastii zaliczamy również chemonastie występujące u roślin owadożernych. Jest to reakcja na skład chemiczny owada, a szczególnie na jego białka.

U roślin motylkowych wykazano ruchy senne, czyli nyktynastie. W dzień liście ustawione SA prostopadle do padających promieni, a gdy nastaje noc liście zwisają wzdłuż łodygi. (Zmiana turgorowa w miejscu połączenia blaszki liściowej z ogonkiem liścia).

Sejsmonastie u mimozy to reakcje rośliny na wszelkiego rodzaju bodźce głównie mechaniczne. Reakcje można wywołać dotknięciem, ukłuciem, ogrzaniem. Bodziec powoduje odpłyniecie wody z ogonka liścia. U mimozy obserwuje się przekazywanie bodźca po wiązkach przewodzących i dlatego wiązki przewodzące liści to nerwy ( Przekazywanie informacji to również depolaryzacja błon komórkowych).

    3.       Taksje

Są to reakcje kierunkowe dotyczące tylko całych organizmów lub gamet, rodzaj taksji zależy od wywołującego ją bodźca (owady wykazują fototaksje dodatnią). Glony i pierwotniaki wykazują chemotaksje w zależności od składnika chemicznego. Chemotaksje dodatnią wykazują niektóre gamety mszaków – zarodnie wydzielają cukry lub kwasy organiczne które wabią. Chemotaksje występują też w narządach rodnych organizmów żeńskich.

Fotoperiodyzm – odpowiedzi rozwojowe roślin ze względu na długość ich ekspozycji na światło.

Długość oświetlenia (dnia i nocy) decyduje o rozwoju paków kwiatowych i zakwitaniu. Wyróżniamy rośliny:

·         Dnia długiego – zawiązuje pąki kwiatowe, gdy dzień jest długi (przechodzi z fazy wegetatywnej w generatywną)np. sałata, rzodkiew, szpinak, zboża.

·         Dnia krótkiego – zawiązują paki, gdy dzień jest krótki np. astry, chryzantemy.

·         Neutralne – zakwitają bez względu na długość dnia i nocy np. pomidory, ogórki.

W młodych liściach znajdują się błękitne barwniki fitochromy decydujące o zakwitaniu, a ilość światła decyduje o przemianach w fitochromach, konsekwencją przemian jest wytworzenie paków kwiatowych.