SKŁAD CHEMICZNY ORGANIZMÓW

Struktura/ składnik komórkowy	Barwnik	Efekt barwny
Ściana komórkowa celulozowa	Karmin ałunowy	Czerwony
Ściana komórkowa zdrewniał	Zieleń jodowa	Zielony
Jądro komórkowe	Czerwień jądrowa	Jasnoczerwony
Ziarna skrobi	Płyn Lugola	Fioletowo-niebieski
Krople tłuszczu	Sudan III lub IV	Czerwony
białka	Stężony HNO3	Intensywnie żółty
	Stężony HNO3 z dodatkiem zasady sodowej lub amonowej	Czerwony
	Płyn Lugola	Czerwony
Glukoza	Płyn Haynesa lub Fehlinga, zawierają CuO	Barwa zmienia się z turkusowej na ceglasto pomarańczową; reakcja zachodzi w cieple

Płyn Lugola – jod rozpuszczony w jodku potasu

W składzie organizmów żywych wykryto ponad 60 pierwiastków, lecz występują one w różnej ilości i podzielono je na:

Makroelementy – pierwiastki których ilość przekracza 0,01% suchej masy organizmu

Sucha masa – masa wszystkich składników komórki, tkanki czy organizmu, oprócz wody. Jest to wskaźnik lepszy niż całkowita masa, ponieważ zawartość wody w żywych układach jest zmienna.

Biogeny – są składnikami podstawowych molekuł: kwasy nukleinowe(wszystkie bez siarki), białka (wszystkie bez fosforu), lipidy, tłuszcze proste, węglowodany (węgiel, wodór, tlen )

Makroelementy – pierwiastki biogenne
Pierwiastek	Funkcje w organizmie	Niektóre skutki niedoboru:
		U zwierząt i człowieka	U roślin
Węgiel (C) Tlen (O) Wodór (H)	Podstawowe składniki prawie wszystkich związków organicznych	Niedobór masy ciała, zahamowanie procesów życiowych	Nie są znane
Azot (N)	Składnik białek, kwasów nukleinowych, witamin, barwników, hormonów wzrostowych, roślin alkaloidów, niektórych koenzymów i przenośników energii	Zahamowanie, upośledzenie procesów życiowych	Zahamowanie wzrostu części nadziemnych i podziemnych, krótkie cienkie pędy, liście młode przedwcześnie zrzucane, zamieranie pąków bocznych
Fosfor (P)	Składnik budulcowy kości i zębów, składnik ATP i kwasów nukleinowych, niektórych białek	Niedobór występuje bardzo rzadko	Jak dla azotu
Siarka (S)	Składnik aminokwasów, a zatem białek (budulcowych, enzymów i hormonów)CoA	Niedobór nie jest znany	Występują rzadko

Makroelementy
Pierwiastek	Niektóre funkcje biologiczne	Przykładowe objawy niedoboru u zwierząt i ludzi	Przykładowe objawy niedoboru u roślin
Wapń (Ca)	·         Pierwiastek szkieletotwórczy       ·         Obniża stopień uwodnienia koloidów komórkowych       ·         Reguluje funkcje błon komórkowych       ·         Składnik płynów ustrojowych       ·         Czynnik krzepnięcia krwi       ·         Uczestniczy w prawidłowym skurczu mięśni	·         Krzywica, łamliwość kości, choroby zębów, zaburzenia w procesie krzepnięcia krwi        ·         Tężyczka	·         Rozkład błon plazmatycznych        ·         Nieprawidłowy wzrost i martwica organów roślinnych
Magnez (Mg)	·         Składnik kości       ·         Obniża stopień uwodnienia koloidów komórkowych       ·         Składnik chlorofilu       ·         Utrzymuje właściwą strukturę rybosomów       ·         Aktywator wielu enzymów	·         Zwiększenie pobudliwości nerwowo – mięśniowej, osłabienie i nieprawidłowość pracy serca	·         Więdnięcie       ·         Chloroza liści (wynikająca z braku chlorofilu )       ·         Zahamowanie fotosyntezy
Sód (Na)	·         Bierz udział w przewodzeniu impulsów przez neuron        ·         Wpływa na ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych	·         Zanik różnicy potencjałów i utrata pobudliwości komórek	·         Podobnie jak u zwierząt
Potas (K)	·         Bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych       ·         Podwyższa stopień uwodnienia koloidów komórkowych       ·         Aktywator wielu enzymów	·         Osłabienie organizmu, zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego, osłabienie mięśni szkieletowych i gładkich	·         Chloroza liści       ·         Zwiędły przekrój rośliny       ·         Zahamowanie wzrostu korzenia i pędów       ·         Martwica organów
Chlor (Cl)	·         Bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych       ·         Składnik soku żołądkowego, bo w soku żołądkowym jest HCl

Mikroelementy – pierwiastki których ilość jest mniejsza niż 0,01% suchej masy.

Pierwiastek	Niektóre funkcje biologiczne	Przykładowe objawy niedoboru u zwierząt i ludzi	Przykładowe objawy niedoboru u roślin
Żelazo (Fe)	·         Składnik białek złożonych np. hemoglobiny i mioglobiny, transportujących tlen       ·         Składnik wielu enzymów np. cytochromów       ·         Katalizator syntezy chlorofilu	·         Anemia, osłabienie, bóle głowy, arytmia serca, zakłócenia procesu oddychania	·         Zakłócenie przebiegu oddychania i fotosyntezy       ·         Chloroza młodych liści
Kobalt (Co)	·         Składnik witaminy B12       ·         Konieczny dla roślin motylkowych żyjących w symbiozie z bakteriami brodawkowymi	·         Zaburzenia procesu krzepnięcia krwi	·         Zahamowanie procesu wiązania azotu przez rośliny motylkowe
Miedź (Cu)	·         Składnik enzymów oksydoredukcyjnych       ·         Ważna w syntezie hemoglobiny i chlorofilu	·         Zaburzenia procesu   oddychania komórkowego	·         Bielenie i wysychanie wierzchołków młodych liści
Mangan (Mn)	·         Aktywator enzymów cyklu kwasu cytrynowego       ·         Aktywator enzymów fazy jasnej fotosyntezy	·         Zaburzenia procesu oddychania	·         Chloroza liści       ·         Usychanie liści
Cynk (Zn)	·         Składnik insuliny       ·         Składnik wielu enzymów uczestniczących w przemianach białek i węglowodanów       ·         Odpowiada za syntezę związków regulujących wzrost i rozwój roślin	·         Powolne gojenie się ran, choroby skóry, łamliwość włosów i paznokci       ·         Zaburzenia rozwoju i czynności gonad	·         Chloroza       ·         Karlenie liści
Jod (J)	·         Składnik hormonów tarczycy: tyroksyny i trójjodotyroniny	·         Obrzęki skóry, wole, kretynizm	·         Nie stwierdzono
Fluor (F)	·         Wchodzi w skład kości oraz szkliwa zębów	·         Podatność zębów na próchnicę	·         Nie stwierdzono
Krzem (Si)	·         Inkrustuje ścianę komórek roślinnych np. okrzemków, skrzypów       ·         Jest składnikiem keratyny, czyli składnikiem włosów, paznokci

Ultraelementy – pierwiastki śladowe; głównie składniki niebiałkowej części enzymów Au, Ag, Pb, Hg

WODA to składnik każdego organizmu

Ilość wody u dorosłego człowieka wynosi 70%. Zarodek i człowiek młody ma więcej wody. Meduzy parzydełkowców zawierają 98% wody.

Środowisko życia jest wyznacznikiem ilości wody.

Organizmy wodne są zawsze w wodę bogatsze niż organizmy lądowe.

Organizmy giną szybciej z niedoboru wody niż z powodu związków organicznych.

 Woda w organizmie spełnia bardzo ważne role : 

    1)      JEST BARDZO WAŻNYM ROZPUSZCZALNIKIEM: cytoplazma, sok jądrowy, sok komórkowy to roztwory wodne

    2)      JEST TRANSPORTEREM, bo wszystkie związki są transportowane w postaci roztworów wodnych

    3)      REGULUJE TEMPERATURĘ CIAŁA, bo ma wysokie ciepło parowania; zwierzęta – pocenie, rośliny – transpiracja

    4)      JEST PODŁOŻEM PROCESÓW BIOCHEMICZNYCH zachodzących w komórkach, bo każdym procesem kierują enzymy, a enzymy są czynne tylko w środowisku wodnym.

    5)      BYWA SUBSTRATEM PODSTAWOWYCH PROCESÓW np. fotosyntezy

TEORIA BRENSTEDA

Woda w różnych sytuacjach może zachowywać się jak kwas lub zasada, bo w jednych reakcjach oddaje proton w innych proton pobiera.