UKŁAD LIMFATYCZNY I ODPORNOŚĆ

Na układ limfatyczny składają się:

    ·         Limfa (chłonka)

    ·         Przewody limfatyczne (naczynia limfatyczne)

    ·         Węzły chłonne (węzły limfatyczne)

    ·         Grudki chłonne

    ·         Śledziona i grasica

Limfa (chłonka ) – bezbarwny płyn, bo składa się z osocza i leukocytów (głównie limfocytów). Osocze limfy ma taki skład jak osocze krwi, bo jest przesączonym osoczem krwi do przestrzeni międzykomórkowych z włosowatych naczyń krwionośnych. Z przestrzeni międzykomórkowych wnika do naczyń limfatycznych, bo jest to układ otwarty.

Kiedy limfa płynie przez narządy limfo poetyczne (śledziona, grasica, węzły chłonne – tam produkowane są białe krwinki) wyposaża się w leukocyty – limfocyty (granulocyty w szpiku, limfocyty poza szpikiem –śledziona, grasica, grudki chłonne).

Limfa płynie zawsze w kierunku serca. Naczynia limfatyczne łączą się z żyłami dużego obiegu krwi i w okolicach serca krew miesza się z limfą.

Funkcje:

- odpornościowa – pełni funkcję obronną i w tej roli wspomaga krew

- wspomaga krew w funkcji transportowej

Odporność – zdolność organizmu do obrony przed patogenami

Proces dotyczy także roślin:

- kutykula- bierna

- ściana komórkowa – bierna

- fitoncydy – lotne wydzieliny substancji; wydzielane przez czosnek, cebulę, chrzan. Mają one właściwości bakteriobójcze.

Nieswoista – taka sama dla każdego rodzaju patogenu – czynnik chorobotwórczy = antygen – każde ciało obce, w którego skład wchodzi białko, kwas nukleinowy lub melacukier

    ·         Odporność komórkowa – pierwsza linia obrony

- stanowią ją leukocyty o właściwościach fagocytowania i pochłaniania bakterii i wirusów. Zdolności te mają granulocyty (neutrofile i eozynofile) oraz monocyty. Są to makrofagi.

- należą tu wydzieliny narządów, np. sok żołądkowy – HCl

- lizosomy – powodują lizę (rozpad ścian komórek bakteryjnych ). Są we łzach, ślinie, soku żołądkowym, pocie.

- kichanie, kaszel, łzawienie oka

Swoista – inna odpowiedź na każdy rodzaj patogenu (antygenu). Nabywamy ją w ciągu życia i zawsze związana jest z przeciwciałami – humoralna.

    ·         Czynna – gdy sami ją wytworzyliśmy, gdy sami tworzyliśmy przeciwciała w odpowiedzi na pojawienie się patogenu.

- naturalna – patogen wnika w sposób na naturalny – zaraziliśmy się i zachorowaliśmy i uzyskaliśmy odporność.

- sztuczna – gdy podano nam je w formie szczepionki

Jest długotrwała, bo oprócz przeciwciał powstają też komórki pamięci.

    ·         Bierna – gdy otrzymujemy gotowe przeciwciała, są one podawane przez matkę dzieciom – przenikają przez łożysko (po porodzie na kilka tygodni po urodzeniu mają odporność od matki) w pierwszym mleku matki są przeciwciała.

- sztuczna – gdy wstrzykujemy gotowe przeciwciała żeby nie dopuścić do rozwoju, bo podejrzewamy, że zarazek znalazł się w nas. Można przeciwciała podać w postaci surowicy z gotowymi przeciwciałami (surowica przeciw tężcowa i przeciw wściekliźnie). Przeciwciała wiążą patogen, a potem rozkładają go całkowicie.

- naturalna – od matki

Krótkotrwała, bo nie powstają komórki pamięci, pomagają tylko w danym momencie.

Przebieg reakcji odpornościowej:

Do organizmu wnika intruz (bakteria lub wirus). Otacza go makrofag. Rozkłada go i na podstawie jego składu chemicznego wie co to za rodzaj. Informuje limfocyt T – pomocniczy. Pobudzają one limfocyty B przez specjalne białka interleukiny. Limfocyty B szybko rosną i potem bardzo intensywnie się dzielą (proliferują). Różnicują się na 2 grupy:

    ·         Komórki plazmatyczne (plazmocyty) – liczne i większe. Odpowiadają za tworzenie przeciwciał. Powstają w nich przeciwciała, czyli białka o dużych cząsteczkach. Na jednym końcu jest miejsce rozpoznawane przez antygen. Każdy rodzaj przeciwciała ma inaczej zbudowane to miejsce, bo rozpoznaje inny antygen. Przeciwciała rozpływają się z krwią po całym organizmie. Wychwytują komórki patogenu, czyli komórki chorobotwórcze, wiążą je, przyczepiając się do nich tym końcem. Do jednego patogenu może przyczepić się kilka przeciwciał . Od tego momentu powstaje kompleks antygen – przeciwciało. Patogen przestaje się mnożyć w naszym organizmie, a po pewnym czasie cały kompleks ulega zniszczeniu – dezaktywacji.

    ·         Komórki pamięci – mniejsze i mniej liczne. Mają w sobie zapisany portret genetyczny drobnoustroju. W sytuacji gdy pojawi się taki sam drobnoustrój po raz kolejny szybko jest rozpoznawany przez komórki pamięci, które szybko się dzielą i dają początek nowym komórkom pamięci i nowym komórkom plazmatycznym. Będzie to wtórna odpowiedź immunologiczna, bo patogen pojawia się po raz kolejny.

Różnica między pierwotną i wtórną odpowiedzią immunologiczna:

- wolniej rośnie ilość przeciwciał w pierwotnej  

- we wtórnej jest więcej przeciwciał, ich wysoki poziom utrzymuje się w organizmie dłużej i wolniej spada ich ilość.

Wirusy grypy i HIV mutują tak często, że nie są rozpoznawane przez komórki pamięci.

Dla niektórych drobnoustrojów jest dłuższa lub krótsza odporność

Szczepienia obowiązkowe

    ·         Przeciw wirusowe

- Heinego – Mediny  (wirus polio) – dotyczy układu nerwowego (szczepionka do picia)

- odra

- żółtaczka

- grypa

    ·         Przeciw bakteryjne:

- gruźlica (prątek Kocha) – kilka razy, jest to pierwsze szczepienie w życiu człowieka

- tężec

- błonica (dyfteryt)

- krztusiec (koklusz)

Wirus HIV i choroba AIDS

AIDS – zespół nabytego upośledzenia odporności

Pasożytuje tylko w limfocytach T – niszczą je i obniżają odporność. Nosiciel HIV nie choruje na AIDS tylko jest nieodporny na różne wirusy i bakterie.

HIV należy do wirusów bryłowych – ma 2 jedno wiciowe RNA. Jest to retrowirus, czyli ma zdolnośc do odwrotnej transkrypcji.

       

Zwykła transkrypcja – przepisanie informacji genetycznej z DNA na RNA

Odwrotna transkrypcja – przepisanie informacji genetycznej z RNA na DNA

Odwrotna transkrypcja potrzebna jest by wbudować się w DNA komórki żywicielskiej. Przechodzi na RNA (transkrypcja), żeby jego informacja genetyczna się ujawniła.

Możliwości zakażenia:

   ·         Krew (matka - dziecko)

   ·         Kontakt płciowy

Przez używania tych samych rzeczy zarazić się nie można! Jest to wirus który bardzo szybko ginie w środowisku.