ZMIENNOŚĆ ORGANIZMÓW

W przyrodzie jest ogromna różnorodność, ale zarazem jest jedność.

Za jedność  wszystkich organizmów przemawia:

- komórkowa budowa organizmów - Shlejden i Shwann

- podobny skład chemiczny wszystkich organizmów

- podobne procesy życiowe zachodzące w każdej żywej komórce

- rozmnażanie

Za ogromną różnorodnością przemawia:

- w żadnym gatunku nie spotkamy 2 organizmów identycznych, nawet bliźnięta jednojajowe nie są identyczne mimo takich samych genów.

Różnorodność spowodowana jest zmiennością:

Zmienność modyfikacyjna - spowodowana czynnikami zewnętrznymi środowiska, zachodzi tylko w fenotypie, nie zmienia genotypu i dlatego nie jest dziedziczna.

Przykłady:

- otyłość u ludzi (ilość pożywienia, wartość kaloryczna)

Norma reakcji osobnika na wpływ środowiska zewnętrznego wyznacza granice osobniczej zmienności modyfikacyjnej. Norma ta tkwi w genach w genotypie.

Norma ta powoduje, że jakiejkolwiek cechy byśmy nie badali to właśnie ta norma reakcji spowoduje, że najwięcej osobników będzie miało wartość średnią.

- liczba erytrocytów u ludzi (4,5 -5,5 mln/mm³)

Wpływ na to ma wysokość życia nad poziomem morza. W górach ludzie mają więcej erytrocytów, bo obniżone jest ciśnienie parcjonalne tlenu, ma na to również wpływ sposób odżywiania (białko, żelazo, B₁₂)

Mniszek lekarski - jedną roślinę rozcięto na pół i jedną część posadzono w górach, drugą na nizinach w efekcie czego w górach wyrósł mniszek karłowaty. Aby potwierdzić to nasiona z obu osobników posiano na przemiennie w górach i na nizinach - efekt był taki sam.

Strzałka wodna - występuje u mniej heterofilia, czyli zmienność w liściach.

Strzałka w wodzie wytwarza 3 rodzaje liści, w środowisku lądowym wytwarza tylko liście strzałkowate.

Króliki - białe króliki pod wpływem żółtego i zielonego pokarmu zmieniają kolor sierści na żółty.

ZMIENNOŚĆ DZIEDZICZNA

Rekombinacyjna - o zmienności rekombinacyjnej mówi się, że jest to zmienność dziedziczna, ale nie wprowadza nic nowego do genotypu, a tworzy nowe układy genów już istniejących. Zmienność ta to jakby mieszanie tej samej tali kart.

Powodowana 3 procesami:

1) crossing over - tworzy nowe układy genów

2) Przypadkowe (losowe) rozchodzenie się chromosomów do gamet w czasie mejozy

3) Losowe (przypadkowe) dobieranie się gamet w zygotę w czasie zapłodnienia, z ogromnej ilości gamet dobierają się tylko 2, a każda gameta jest inna i zawiera inne geny.

  

ZMIENNOŚĆ MUTACYJNA

Mutacje - zmiany dziedziczne, ponieważ zachodzą w chromosomach, w DNA. Poznano je w XIX w. Odkrywcą mutacji był Hugo de Ones. Zajmował się on badaniem mutacji u wiesiołka.

Rodzaje mutacji:

- spontaniczne (naturalne)- zachodzą bez świadomej ingerencji człowieka np. dym tytoniowy

- sztuczne - wywołane celowo przez człowieka, bo są korzystne

- korzystne - rozpatrujemy je w 2 aspektach , dla kogo mutacja jest korzystna, czy dla mutanta, czy dla hodowcy np. mutantem jest srebrny lis (dla lisa niekorzystne, dla ludzi tak); u owiec krótkie nogi są cechą mutacyjną, taka zmiana np. u królika, sarny jest niekorzystna.

- subletalne - są niekorzystne, ale nie prowadzą bezpośrednio do śmierci np. zmiana ubarwienia, skrócenie nóg.

-  letalne - zabijają osobnika jeszcze w zygocie, albo tuż po urodzeniu

- zachodzące w gametach - jest ich najwięcej, gameta wnosi nie prawidłowy gen

- w komórkach somatycznych - w komórkach ciała, jedyne mutacje nie dziedziczne, ich skutki to chimery np. różna barwa tęczówek obu oczu

- genowe - zmiany w genach, najważniejsze, np. przybywa nukleotyd, ubywa nukleotyd

- chromosomowe strukturalne - zachodzące w pojedynczych chromosomach np. oderwanie kawałka, przyklejenie innego

- genowe (chromosomowe liczbowe) - zmiany dotyczące całego garnituru chromosomowego np. zespół Downa.