EKOLOGIA CZ.2

PRAWO MINIMUM LIBIGA

O możliwości przeżycia organizmu w środowisku decyduje ten czynnik którego jest najmniej (ten w niedoborze ), bez względu na obfitość wszystkich pozostałych czynników.

ZASADA TOLERANCJI SCHELFORDA

O możliwości przetrwania organizmu w środowisku decyduje zarówno ten czynnik który występuje w niedoborze jak i ten który występuje w nadmiarze.

GRUPY EKOLOGICZNE ROŚLIN

   ·         Eurytypowe (eurybionty) – mają szeroki zakres tolerancji jakiegoś czynnika środowiska

   ·         Stenotypowe (stonobionty) – mają wąski zakres tolerancji na jakiś czynnik; odgrywają rolę bioindykatorów, czyli organizmów wskaźnikowych.

Temperatura:

   ·         Stenotermy – wąski zakres tolerancji na temperaturę np. płazy

   ·         Eurytermy – szeroki zakres tolerancji na temperaturę np. ptaki

Zasolenie:

    ·         Stenohalinowe – wąski zakres tolerancji na zasolenie np. szkarłupnie

    ·         Euryhalinowe – szeroki zakres tolerancji zasolenia np. węgorz

Optimum życiowe – ilość danego czynnika w której organizm wypełnia wszystkie funkcje życiowe.

Maksimum(minimum) życiowe –ilość danego czynnika powyżej (poniżej )której organizm ginie

Światło:

    ·         Heliofity – światłolubne np. drzewa, zboża, słoneczniki

   ·       Skiofity – Cieniolubne np. mszaki, paprotniki, bluszcz

Woda:

    ·         Higrofity – organizmy związane z wodą

    ·         Hydrofity – rośliny zanurzone w wodzie np. moczarka kanadyjska, rogatek

    ·         Halofity – rośliny słonych mórz i jezior np. brunatnice, morszczyny

    ·         Helofity – rośliny wynurzone, bagienne np. trzcina, pałka, tatarak

    ·         Kserofity – rośliny żyjące na stanowiskach ubogich w wodę, bo mają zdolność do oszczędnej gospodarki wodnej np. trawy zwijające liście w rulon lub potrafiące gromadzić wodę(sukulenty) gromadzą wodę w miękiszu wodonośnym.

ZASADA ALLEGO

Nie tylko czynniki zewnętrzne (środowiskowe) mają wpływ na liczebność populacji, ale również wewnętrzne jak przegęszczenie lub niedogęszczenie.

   

A – eurybiont – ma szeroki zakres tolerancji jakiegoś czynnika

B – oligostenobiont – ma wąski zakres tolerancji i żyje tylko w niskim wskaźniku jakiegoś czynnika np. zasolenia

C- mezostenobiont – żyje w średniej ilości jakiegoś czynnika

D- polistenobiont – ma wąski zakres jakiegoś czynnika i funkcjonuje w wysokiej ilości jakiegoś czynnika

Endemity – gatunki (populacje) które żyją na niewielkim obszarze w nie więcej jak 1,2,3 miejscach na kuli ziemskiej

Populacje kosmopolityczne – populacje zamieszkujące całą kulę ziemską np. sosna zwyczajna

Relikty – żywe skamieniałości, gatunki stare, przeżytki z dawnych epok np. latimeria

Synergizm – współdziałanie kilku czynników środowiska jednocześnie; działanie kilku czynników jednocześnie daje większy efekt niż, gdyby każdy czynnik działał oddzielnie.

   ·         Większe działanie czynników powietrznych jest, gdy działają razem.

   ·         Przy tej samej temperaturze efekt oddziaływania jest większy, gdy dojdzie wilgotne powietrze i wiatr.

SUKCESJA EKOLOGICZNA (BIOCENOTYCZNA) – dosłownie znaczy następstwo; sukcesja to następowanie po sobie kolejnych zespołów organizmów co powoduje zmianę jednego ekosystemu w inny.

Przykłady:

   ·         Jezioro to zbiornik krótkotrwały (w sensie geologicznym) i przekształca się w las.

Sukcesja naturalna – kiedy zachodzi bez ingerencji człowieka.

Sukcesja nienaturalna – kiedy zachodzi za świadomą ingerencją człowieka np. teren bagienny zmeliorowano i wyrósł las.

Sukcesja pierwotna – pojawienie się ekosystemu na terenie, gdzie dotąd nie było innego np. porastanie wydmy nadmorskiej, hałda górnicza, porastanie gołej skały.

Sukcesja wtórna – zamiana jednego ekosystemu w inny

W każdej sukcesji pierwotnej ogromną rolę odgrywają organizmy pionierskie, czyli pojawiające się w środowisku jako pierwsze i przygotowują podłoże dla innych np. mchy, porosty, bakterie.

Etapy sukcesji (stadia seralne – sera )

Ostatnie stadium sukcesji to KLIMAKS – stan równowagi w ekosystemie spowodowany zmniejszeniem do minimum tempa sukcesji.

Sukcesja zachodzi zawsze i w każdym ekosystemie.

Zmiany sukcesyjne są najintensywniejsze zaraz po zamianie warunków biotopu.

Producenci  - autotrofy, potrafią wytwarzać same pokarm, głównie roślinny oraz bakterie zdolne do chemosyntezy i fotosyntezy.

Konsumenci – heterotrofy, które nie potrafią same wytwarzać pokarmu.

    ·         Konsumenci I rzędu – roślinożercy np. krowa, zająć, stonka

    ·         Konsumenci II rzędy – drapieżcy i pasożyty np. lew, kot

Reducenci (destruenci) – bakterie i grzyby które rozkładają martwe szczątki roślin i zwierząt na proste związki nieorganiczne które znów są przyswajane przez producentów; dzięki reducentom materia krąży w przyrodzie.

Ekosystem samowystarczalny to taki, gdzie występują wszystkie trzy grupy.

Występują ekosystemy bez producentów i są HETEROTROFICZNE np. jaskinia, materia pochodzi spoza ekosystemu, nanoszą ją organizmy które opuszczają ekosystem, na odchodach bytują grzyby, bakterie, a szczątkami żywią się drobne organizmy

ŁAŃCYCH POKARMOWY

Np. ziemniak – stonka – bażant- lis

Łańcuch spasania – taki który zaczyna się od producentów

Łańcuch detrytusowy – taki który zaczyna się od detrytusu, czyli martwej materii organicznej

W ekosystemach funkcjonują złożone sieci zależności pokarmowych, nie ma prostych łańcuchów pokarmowych.

PIRAMIDA POKARMOWA – obrazuje przepływ energii przez ekosystem.

Produkcja pierwotne – to całokształt produkcji producenta, który tworzy związki organiczne z prostych nieorganicznych

Produkcja producenta jest brutto, czyli całkowita, część przeznaczona jest na własne procesy energetyczne.

Produkcja pierwotna brutto – straty energii wykorzystane do oddychania = produkcja pierwotna netto, czyli czysta

Konsumenci dokonują produkcji wtórnej, bo jest to przetwarzanie jednych związków organicznych w inne związki organiczne.

Produkcja pierwotna netto – taka która zostaje w tkankach po odliczeniu strat

Producenci wbudowują związki organiczne.

Energie uzyskaną z promieniowania słonecznego zamieniają na energie chemiczną. Energia przechodzi na wyższy poziom troficzny (konsumenci I rzędu). Na wyższy poziom przechodzi tylko energia czysta, czyli netto, bo ona znajduje się w związkach chemicznych budujących producenta.

Wykres ma kształt piramidy, bo na każdym etapie są straty energii spowodowane oddychaniem. Im łańcuch pokarmowy jest dłuższy tym straty są większe. Im krótszy łańcuch tym mniejsze straty, ale mniejsza możliwość zachowania równowagi biocenotycznej.

Energia płynie przez ekosystem z jednego poziomu na drugi poziom troficzny, a po drodze jej ubywa.

Materia w ekosystemie krąży i nie ma strat materii, bo na każdym poziomie jest śmiertelność.

CYKLE BIOGEOCHEMICZNE – obieg pierwiastków w przyrodzie

   ·         Sedymentacyjne – takie, gdzie pierwiastek o którym mowa znajduje się głównie w skorupie ziemskiej np. żelazo, siarka, fosfor

   ·         Gazowe – zasoby pierwiastka krążą w powietrzu np. azot, węgiel

OBIEG WĘGLA

   ·         W powietrzu jest 0,03% - 0,04% węgla