DETERMINACJA PŁCI I CECHY SPRZĘŻONE Z PŁCIĄ

Gdy badano muszki owocowe 3 pary były takie same u osobników obojga płci, a 4 parą osobniki męskie od żeńskich różnią się.

Samica 3 pary autosomów XX

samiec 3 pary autosomów XY

G. 3 autosomy X < ------- 3 autosomy X = 3 pary autosomów XX (ona)

     3 autosomy X < ------- 3 autosomy Y = 3 pary autosomów XY (on)

Autosomy – chromosomy które nie decydują bezpośrednio o płci potomstwa

Heterosomy (chromosomy płciowe) – mają decydujący wpływ na płeć potomstwa

U człowieka i muszki owocowej samce są hetero gametyczne czyli tworzą rożne gamety.

Model determinacji płci u człowieka:

Kobieta= 22 pary autosomów XX                            mężczyzna=22 pary autosomów XY

G. 22 autosomy X < --------------- 22 autosomy = 22 pary autosomów XX - kobieta

     22 autosomy X < --------------- 22 autosomy = 22 pary autosomów XY – mężczyzna

Inne rodzaje determinacji płci:

U gatunków gadów u samców lub samic brakuje jednego chromosomu płciowego

Samica= 17 par autosomów XX                                                samiec= 17 par autosomów X0

G. 17 autosomów X < ------------------17 autosomów X

     17 autosomów X < ----------------- 17 autosomów

Jest to również hetero gametyczność męska.

U ptaków i niektórych motyli obowiązuje inny model i rożne chromosomy płciowe mają samice. Jest to hetero gametyczność żeńska, samice decydują o płci potomstwa.

Plemnik z Y jest mniejszy, lżejszy i szybszy.

Cechy są sprzężone z płcią kiedy warunkujące je geny położone są w chromosomach płciowych, głównie w chromosomie X.

HEMOFILIA

- uwarunkowana jest genem recesywnym

h- hemofilia                       H- prawidłowe krzepnięcie krwi

U kobiet:                                                                           U mężczyzn:

X^H X^H – zdrowa                                                                       X^H Y^(-) - zdrowy

X^H  X^h – jest nosicielką hemofilii                                                X^h Y^(-) – chory na hemofilię

X^h X^h – jest chora na hemofilię

Hemofilię dziedziczymy po matce. 

Hemofilia (krwawiączka) – niezdolność do krzepnięcia krwi spowodowana brakiem białka enzymatycznego koniecznego do krzepnięcia krwi.

Najczęściej na hemofilię chorują mężczyźni.

DALTONIZM

Niezdolność do odróżniania barw głównie zielonej i czerwonej, daltonista widzi obydwie barwy buro. Jest to wada pewnych grup czopków.

D – prawidłowe widzenie barw                                               d – daltonizm

U kobiet:                                                                           U mężczyzn:

X^D X^D – zdrowa                                                                X^D Y^(-) - zdrowy

X^D  X^d – jest nosicielką daltonizmu                                     X^d Y^(-) – chory na daltonizm

X^d X^d – jest chora na daltonizm

ATROFIA (zanik mięśni)

Choroba polega na stopniowym zaniku mięśni. Jest sprzężona z płcią i częściej dziedziczą ją chłopcy. Pierwsze objawy ujawniają się w wieku kilku lat, a w wieku kilkunastu lat chory się nie porusza samodzielnie. Gdy atrofia dotyka mięśnie oddechowe człowiek umiera.

U muszki owocowej cechą sprzężoną z płcią jest kolor oczu. Czerwony kolor oczu jest cechą dominującą, a biały recesywną.