SZKARŁUPNIE

Gromady:

   ·         Rozgwiazdy

   ·         Jeżowce

   ·         Liliowce

   ·         Strzykwy

   ·         Wężowidła

ü  szkarłupnie to zwierzęta wyłącznie morskie

ü  są stenohalinowe – są to zwierzęta żyjące tylko przy dużym zasoleniu

ü  są to zwierzęta wtórouste

ü  mają wtórnie promienista symetrie ciała, ponieważ larwa (dipleurula) ma symetrie dwuboczną, najczęściej występuje symetria 5 promienista

ü  są uwstecznione z powodu mało aktywnego trybu życia, pozbyły się części układów wewnętrznych, nie mają: układu wydalniczego i oddechowego

ü  ciało pokrywa nabłonek wielowarstwowy który tworzy kolce

ü  pod nabłonkiem znajduje się wapienny szkielet powstały przez połączenie wapiennych płytek

ü  układ wodny (ambulakralny) – układ typowy dla szkarłupni, jest to wielofunkcyjny układ, płynie w nim woda morska, która dostaje się do układu przez płytkę madreporową – wapienne sitko.

kanał okrężny-->kanał pionowy-->kanały do każdego ramienia -->nóżki ambulakralne – wypustki pokrywające kanały w ramionach; na każdej nóżce jest ampułka i przyssawka, są to narządy lokomocyjne oraz przyssawki przy polowaniu, stanowią podstawową powierzchnie wymiany gazowej, pozbywają się przez nie szkodliwych metabolitów.

Układ krwionośny

ü  jest bardzo uproszczony, stanowi je naczynie okrężne w tarczy i kilka naczyń do każdego z ramion

Układ nerwowy

ü  pień okrężny w tarczy i pnie promieniście rozchodzące się do ramion

Rozmnażanie

ü  rozdzielnopłciowe, zapłodnienie zewnętrzne, rozwój złożony, larwa dipleurula

ü  mają duże zdolności regeneracyjne, potrafią odtworzyć całe ciał z jednego ramienia 

STAWONOGI - SZCZĘKOCZUŁKOWCE

PAJĘCZAKI

ü  pająki

ü  skorpiony – mogą mieć do 20 cm, na końcu mają gruczoł jadowy

ü  zaleszczotki – miniaturki skorpionów, nie osiągają więcej niż 8 mm

ü  kosarze – pajęczaki na długich nogach, ich ciało to jedna kulka

ü  roztocza – najważniejsza grupa pajęczaków:

   ·         roztocza kurzu domowego

   ·         kleszcz – powoduje kleszczowe zapalenie mózgu i boreliozę

   ·         świerzbowiec – pasożyt naskórka, powoduje świerzb

   ·         przędziorek – pasożyt roślin

   ·         rozkruszek mączny – żyje w mące

   ·         szpeciele – pasożyty drzew owocowych

   ·         mechowce – żyją w glebie, przyczyniają się do żyzności gleby

   ·         wodopójki

PAJĄKI

   ·         krzyżak

   ·         pająk domowy

   ·         ptasznik

   ·         tarantula

ü  ciało budują 2  tagmy: głowotułów i odwłok

ü  ciało pokrywa szczelny chitynowy oskórek, pokryty włoskami

ü  oczy proste, od 1 do 4 par

ü  pająki budują pajęczynę – wytwór gruczołów przędnych, w połączeniu z tlenem sieć zastyga, sieć jest charakterystyczna dla danego gatunku, pajęczyna składa się z nici lepkich i nielepkich

Funkcje pajęczyny:

    ·         lotnia np. babie lato

    ·         żywienie

    ·         kokon jajowy

Ofiarami pająków są głównie owady. Schwytaną ofiarę pająk paraliżuje wydzielinami gruczołu jadowego, gardzielą ssącą (żołądkiem ssącym) wysysa wszystkie płynne elementy ofiary następnie wysyła enzymy trawienne, trawi wnętrze ofiary i wysysa je.

Układ wydalniczy

ü  narządy wydalnicze to cewki Malpighiego

ü  oprócz kwasu moczowego wydalają również guaninę (związek azotowy)

Układ oddechowy

ü  Narządem oddechowym są płuca zwane płucotchawkami, od 1 do 4 par na terenie odwłoka, płuca to komora otwarta na zewnątrz przetchlinką (wnika przez nie powietrze), wewnątrz płuc są poziome blaszki które zwiększają powierzchnie chłonną. Przestrzenie między płytkowe wypełnia krew, tlen dyfunduje do krwi i zostaje doprowadzony do tkanek i narządów.

Układ krwionośny

ü  układ otwarty

ü  cały układ znajduje się po stronie brzusznej

ü  serce z ostiami

ü   krew barwna:

   ·         czerwona z hemoglobiną

   ·         niebieska z hemocyjniną

Odnóża

ü  6 par odnóży

   ·         4 pary odnóży krocznych

   ·         nogogłaszczki

   ·         szczękoczułki

Układ nerwowy

ü  występuje tylko w głowotułowiu, nieznacznie wkracza w odwłok

ü  nastąpiło zlanie zwojów brzusznego łańcuszka w jednolitą masę nerwową

Rozmnażanie

ü  rozdzielnopłciowe, zapłodnienie wewnętrzne, rozwój prosty 

STAWONOGI - TCHAWKODYSZNE

OWADY (Insekta)                   nauka: entomologia

ü  najwięcej owadów żyje w strefie umiarkowanej

ü  ciało budują 3 tagmy: głowa, tułów, odwłok

ü  ciało owada okrywa chitynowy oskórek ze skleroproteinami – białka, powodujące, że oskórek jest wodoszczelny

ü  dzięki oskórkowi owady żyją na lądzie

ü  na owadziej głowie:

    ·         1 para czułków (anteny)- wyraźna segmentacja

    ·         aparat gębowy

    ·         oczy

ü  z czułkami jest związany węch, słuch, dotyk

ü  są owady które potrafią wydawać dźwięki i w związku z tym udoskonaliły słuch i posiadają narządy tympanalne (znajdujące się na odnóżach lub odwłoku), a narządy strydulacyjne są dźwiękotwórcze.

Oczy

ü  złożone z wielu tysięcy amotidiów, oko ma soczewkę (stożek krystaliczny), rogówkę i nerw wzrokowy

ü  widzenie owadów to widzenie mozaikowe, jest nieostre i nie ma wyraźnych konturów

2 typy oczu:

   ·         apozycyjne (dzienne) – poszczególne amotidia rozdziela przegroda barwnikowa i promienie mogą wchodzić tylko prostopadle

   ·         superpozycyjne (nocne) – amotidia nie są rozdzielone barierą barwnikową i promienie mogą wnikać pod różnym kątem

Aparaty gębowe

   1.       gryzący – do pokarmu stałego, dysponuje nim większość owadów, są w nim silne żuwaczki i szczęki np. chrabąszcz, stonka, biedronka, larwy motyli

   2.       gryząco – liżący – do pokarmu stałego i płynnego, mają żuwaczki i języczek np. pszczoła, osa

   3.       ssący – długa ssawka (trąbka), do nektaru np. dorosłe motyle

   4.       kłująco – ssący – pęczek sztylecików do przecięcia tkanek, rurka (rynienka), np. komarzyce – ssą krew, komary – soki roślin, mucha tse- tse, mszyce, wszy, pchły

   5.       liżący – duży rozpłaszczony język np. mucha domowa

głaszczki – występują we wszystkich typach, odbierają smak, oczyszczają

Tułów owadów

   ·         2 pary skrzydeł

   ·         3 pary odnóży

ü  owady dzielimy na bezskrzydłe i uskrzydlone

   ·         bezskrzydłe – bardzo prymitywne, które w toku ewolucji nie posiadły skrzydeł

   ·         uskrzydlone – przodkowie mieli skrzydła

Skrzydła

ü  owady ,mają zwykle 2 pary skrzydeł, czasem są zredukowane całkowicie, a czasem zachowała się pierwsza para np. muchówki, czyli dwuskrzydłe, mają 1 parę skrzydeł, a 2 zredukowana do przezmianek

ü  u chrząszczy 1 para uległa silnej chitynizacji i stanowi pokrywy ochronne, a 2 para służy do lotu

ü  łuskoskrzydłe (motyle) – mają błonkowate skrzydła pokryte barwnymi łuskami  

ü  skrzydła są tylko na 2 i 3 segmencie, a odnóża na każdym

2 kierunki rozwoju skrzydeł

I kierunek – owady mające 2 pary identycznych skrzydeł i są prymitywne np. ważki

II kierunek – coraz mniej żyłek w skrzydłach , ale żyłki są grubsze i mocniejsze

Gęstość ruchu skrzydeł zależy od mięsni poprzecznie prążkowanych. U owadów są one doskonale rozwinięte

Komar – 2200/sek.

Chrząszcze – 250 – 400/sek.

Odnóża

ü  na każdym segmencie jest 1 para odnóży

   

Typy odnóży

    ·         kroczne – najczęstsze, na stopie są przylgi i pazurki dzięki którym mogą chodzić po suficie, ścianach

    ·         skoczne – dobrze rozwinięte udo np. pchła, konik polny, świerszcz

    ·         pływne – występują u pływaka żółtobrzeżka, wioślaka

    ·         grzebnę – służąco grzebania korytarzy, elementem grzebnym jest goleń , np. turkuć podjadek

    ·         chwytne (czepne) – stopa przekształcona w narząd czepny, np. modliszka, płoszczyca, wesz

Pszczoły przynoszą pyłek na 3 parze nóg, mają grzebyczek i piętkę, a na końcu szczoteczkę

Pokładełka – zredukowane odnóża odwłokowe służą do regularnego składania jaj

Układ oddechowy

ü  owady są tchawkodyszne, do wymiany gazowej służy system tchawek

tchawki – chitynowe rurki które są wytworem powłok ciała, rozpoczynają się w odwłoku pniami tchawkowymi (workami powietrznymi)

Do grubych pni tchawkowych powietrze wnika przetchlinkami po bokach odwłoka (na odwłoku jest kilka par przetchlinek). Aby doszło do wymiany gazowej odwłok kurczy się. tchawki rozgałęziają się na coraz cieńsze i w tej formie docierająco wszystkich części ciała owada.

tracheole – najcięższe pęcherzyki, wymiana gazowa zachodzi między nimi, a komórkami ciała

ü  u owadów układ oddechowy to jednocześnie transporter gazów, a w każdym innym przypadku tym transporterem jest krew

Układ krwionośny

ü  u owadów funkcje krwi pełni hemolimfa (bezbarwny płyn mieszający się z płynami ustrojowymi) transportuje pokarm, reguluje metabolity, reguluje gospodarkę wodną.

ü  układ otwarty

ü  serce złożone z wielu komór, są w nim ostie – pory przez które krew wnika do jamy serca i tłoczona jest ku przodowi

Układ nerwowy

ü  tworzą go zwoje nad i podprzełykowy połączone obrączką

ü  zwój nadprzełykowy szczególnie duży nazywany mózgiem: kresomózgowie, śródmózgowie, móżdżek

ü  po stronie brzusznej biegnie brzuszny łańcuszek nerwowy

Układ wydalniczy

ü  cewki Malpighiego – liczne, rurkowate wyrostki na środku jelita środkowego, wystawione do jamy ciała, zbierają z jamy ciała szkodliwe metabolity i przekazują je do jelita

ü  wydaliną jest kwas moczowy, są urykoteliczne

Układ pokarmowy

otwór gębowy -->gardziel-->przełyk-->wole-->uchyłki jelita-->jelito zakończone otworem odbytowym

ü  za żołądkiem ślepe uchyłki, aby zwiększyć powierzchnie chłonną jelita

Rozmnażanie

ü  rozdzielnopłciowe, zapłodnienie wewnętrzne

ü  rozwój złożony (u bezskrzydłych prosty - epimetabolia)

ü  wyraźny dymorfizm płciowy preferujący płeć żeńską

Dwa typy metamorfozy (przeobrażenia)

   1.       niezupełna hemimetaboliczna – owady prymitywniejsze: ważki, wszy, wszoły

Z jaja zapłodnionego rozwija się larwa podobna do formy imago (dorosły osobnik) jest mniejsza, bez skrzydeł i niezdeterminowana płciowo. Larwa kilka razy linieje tj. zrzuca oskórek, aby mogła rosnąć.

jajo-->larwa-->imago

   2.       zupełna holometaboliczna – larwy nie podobne do imago, różnią się od imago ilością nóg, aparatem gębowym

   ·         czerw – larwa błonkoskrzydłych i muchówek

   ·         gąsienica – larwa motyli, 7 par nóg

   ·         pędrak – larwa chrząszczy

jajo-->larwa-->poczwarka-->imago

poczwarka – stan anabiozy (życia utajonego) w życiu owada, larwy otaczają się kokonem, nie pobierają pokarmu, nie poruszają się, kokon powstaje z wydzieliny własnych gruczołów np. jedwabnik morwowy lub wykorzystują suchy liść, źdźbło trawy, piasek.

ü  poczwarki osy i komara nie wchodzą w stan anabiozy

ü  w czasie anabiozy larwa odżywia się tkankami narządami odrzucanymi, a narządy i tkanki w postaci dorosłej powstają z płytek imaginalnych – zespoły komórek z góry przewidziane na dane narządy i tkanki

ü  przeobrażeniem u owadów kierują hormony: hormony juwenilne i ekdyzon

Mechanizmy obronne owadów:

mimetyzm – upodobnienie się kształtem i barwą do otoczenia np. liściec, patyczak

mimikra – upodobnienie się do innego zwierzęcia niebezpiecznego np. muchówki upodobniają się do os; liczne motyle upodobniają się do szerszeni

Biologia owadów

ü  występują w każdym łańcuchu troficznym

Polimorfizm – w obrębie gatunku występują więcej niż 2 formy rozwojowe, owady społeczne np.

   ·         pszczoły: królowa, trutnie, robotnice (sprzątaczka àpiastunkaàzbieraczka)

   ·         mrówki: królowa, samce, robotnice

   ·         termity

WIJE

ü  są to stawonogi tchawkodyszne

ü  ich anatomia jest jak owadów

Różnice:

ü  wyraźnie segmentowane

ü  mają dużo odnóży:

   ·         dwuparce – 2 pary nóg na każdym segmencie np. krocionogi

   ·         pareczniki – 1 para nóg na każdym segmencie np. wij drewnik, skolopendra (jadowita)

ü  oczy proste

ü  aparat gębowy zawsze typu gryzącego, bo są drapieżne lub roślinożerne

ü  zbudowane z 2 tagm: głowy i korpusu

ü  są rozdzielnopłciowe, zapłodnienie zewnętrzne rozwój prosty

STAWONOGI - TRYLOBITOWCE, SKORUPIAKI

Podtypy:

   1.       Trylobitowce

   2.       Skorupiaki

Gromada: Skorupiaki

   3.       Tchawkodyszne

Gromady: Owady i Wije

   4.       Szczękoczułkowce

Gromady: Pajęczaki i Staroraki

Stawonogi opanowały środowiska:

   ·         wodne – skorupiaki

   ·         lądowe- pozostałe z wyjątkami

Najwięcej stawonogów jest w strefie umiarkowanej

Pratchawkowce – oddzielna jednostka systematyczna, jest to ślepa uliczka w rozwoju ewolucyjnym, oddychają pratchawkami.

    TRYLOBITOWCE

ü  stawonogi kopalne

ü  żyły w paleozoiku i są to skamieniałości przewodnie

ü  ciało członowane na 3 części, chitynowy oskórek, dużo odnóży, członowane czułki jako narządy zmysłów

ü  nazwa trylobity pochodzi od 3 wzdłużnych części ciała

Cechy charakterystyczne stawonogów:

   1)      wykształcenie odnóży które są członowane, a poszczególne człony połączone ruchomo, czyli stawowo (odnóża wywodzą się od wieloszczetów, jest to pozostałość po przodkach, a stawy w nich to wstawki z bardziej giętkiej chityny).

   2)      chitynowy oskórek który jest  ochroną mechaniczną, a także zabezpiecza przed utratą wody

   3)      podział ciała na tagmy: głowa, tułów, odwłok

   4)      otwarty układ krwionośny z sercem po stronie grzbietowej

SKORUPIAKI
ü  wodne       ·         raki       ·         kraby        ·         homary       ·         langusty       ·         krewetki       ·         pąkle (osiadłe)	ü  lądowe       ·         stonogi       ·         prosionki

Raki:

ü  mają barwę wody w której żyją

ü  chodzą do przodu, a pływają do tyłu

ü  podział ciała na: głowotułów, odwłok

ü  ciało skorupiaków pokrywa chitynowy oskórek wysycony minerałami; są to związki wapnia, fosforu i magnezu

ü  pancerz to mechaniczna ochrona

Odnóża

Rak ma 19 par odnóży:

ü  2 pary – czułki (odnóża zmysłowe)

ü  6 par – odnóża gębowe

   ·         1 para – żuwaczki

   ·         2 pary - szczęki

   ·         3 pary – szczękonóża

ü  5 par – odnóża kroczne

   ·         pierwsza para zaopatrzona w szczypce

ü  6 par - odnóża odwłokowe

   ·         odwłok segmentowany, telson – płetwa odwłokowa

ü  oczy umieszczone na ruchomych słupkach

ü  raki są skrzelodyszne (skrzela twarde i sztywne, po wyjęciu z wody skrzela nie sklejają się)

ü  skrzela leża pod powłokami pancerza, woda wnika przez szczeliny tylne, a przednimi wypływa.

Układ krwionośny

ü  układ krwionośny otwarty

ü  serce leży w głowotułowiu po stronie grzbietowej

ü  w sercu są ostie- pory przez które krew wnika do jamy serca i tłoczona jest ku przodowi

ü  krew barwna:

   ·         czerwona z hemoglobiną

   ·         niebieska z hemocyjniną

ü  barwniki w osoczu

Układ nerwowy

ü  tworzą go zwoje: nadprzełykowy (przekształcony w mózg) i podprzełykowy

   

ü  ze zlania parzystych zwojów nerwowych powstaje łańcuszek nerwowy

Układ wydalniczy

ü  są to gruczoły zielone(czułkowe) – są to przekształcone i skupione metanefrydia pierścienic

ü  wydaliną jest amoniak

Układ pokarmowy

ü  raki są drapieżne, ale chętnie żywią się padliną

ü  mają dwu częściowy żołądek: część żująca i część trawienna

ü  gruczoł trawienny (trzustko - wątrobowy)

Rozmnażanie

ü  płciowo

ü  rozwielitka – partenogenetycznie (dzieworodnie)

ü  rozdzielnopłciowe, bardzo wyraźny dymorfizm płciowy (samice większe), zapłodnienie zewnętrzne

U raka do zapłodnienie dochodzi pod ogonem samicy, tam składa jaja, a samiec podpływa przykleja worek z plemnikami (spermatofory); pod odwłokiem rozwijają się małe raki. U raka rozwój prosty

ü  pływik i żywik – larwy niektórych skorupiaków np. kraba

ü  mają zdolność regeneracji lecz od regenerowany narząd jest mniejszy 

MIĘCZAKI

ü  płaszcz – fałd, który pokrywa ciało mięczaków, pomiędzy płaszczem, a tułowiem są jamy płaszczowe, czyli powierzchnie oddechowe

ü  gruczoły płaszcza wydzielają wydzielinę, z której tworzy się muszla

ü  współcześnie wszystkie poza głowonogami mają muszlę

ü  muszla u ślimaka jest jednolita, skręcona stożkowato lub zatokowo, prawoskrętnie bądź lewoskrętnie

ü  kierunek skręcenia muszli jest uwarunkowany genetycznie

ü  mają ciało miękkie ,wodniste chronione przez muszlę

Muszli nie posiadają tylko współczesne głowonogi, formy kopalne miały muszle:

   ·         amonity – muszla skręcona jak u ślimaków, różnią się tym, że były przegrody które dzieliły muszlę na szereg komór wypełnionych powietrzem, a w najbardziej zewnętrznej mieszkał głowonóg.

   ·         belemnity – na końcu muszli miały strzałki piorunowe (roztrun belemnita )

ŚLIMAKI
SKRZELODYSZNE	PŁUCODYSZNE
ü  morskie:       ·         rozkolce        ·         szkarłatki       ·         porcelanniki       ·         stożki	ü  lądowe:       ·         winniczki       ·         szklarki       ·         pomrowy       ·         wstężyki
ü  słodkowodne:       ·         żyworódki       ·         zagrzebki	ü  wodne:       ·         zatoczki       ·         błotniarki

 

ü  wysuwanie z muszli to sprawa hydrauliczna, a chowanie to sprawa mięśni (chowaczy).

ü  ślimaki są asymetryczne (asymetria związana jest ze skrętem muszli), giną narządy po stronie skrętu.

ü  ślimaki lądowe – roślinożerne; wodne – roślinożerne i drapieżne

ü  oddychają za pomocą prymitywnych skrzeli (tlen rozpuszczony w wodzie) i płuc (tlen rozpuszczony w powietrzu)

Skrzelodyszność – morskie i nieliczne słodkowodne

Płucodyszność – lądowe i większość słodkowodnych

Głowa

ü  na głowie są 2 pary czułów

ü  na dłuższych czułkach położone są oczy, a krótsze są węchowe

ü  na głowie jest otwór gębowy z rogową szczęką

Noga

ü  jest to mięsień poprzecznie prążkowany

ü  na stopie są gruczoły śluzowe i komórki receptorowe

   ·         stopa styka się z podłożem

   ·         śluz mniejsza tarcie nogi i podłoże

Układ pokarmowy

zaczyna się otworem gębowym ze szczęką --> język z tarką (radulą) --> gardziel-->przełyk-->żołądek--> duża wielopłatowa wątroba (wątrobo - trzustka) łączy się z żołądkiem -->jelito zakończone otworem odbytowym

wątroba – gruczoł magazynujący jak wątroba i trawienny jak trzustka

   ·         Jelito skierowane ku przodowi, aby otwór odbytowy był za głową w jamie płaszczowej

Układ nerwowy

Tworzą go parzyste zwoje nerwowe:

   ·         głowowe

   ·         trzewiowe

   ·         boczne – unerwiają płaszcz

   ·         nożne

Wzdłuż nogi biegną 2 pnie nerwowe, a wszystkie elementy połączone spoidłami nerwowymi

Nerka

ü  ślimaki mają 1 nerkę która kończy się otworem wydalniczym

ü  nerka typu przednercze (składa się z licznych urzęsionych lejków otwierających się do jamy ciała)

Wydaliną ślimaków jest:

   ·         lądowe – kwas moczowy

   ·         wodne – amoniak

Układ krwionośny

ü  otwarty

ü  ma serce – leży w osierdziu (worek ochronny), składa się z 1 przedsionka i 1 komory

krew mięczaków zawiera:

   ·         niebieską hemocyjaninę – Cu

   ·         czerwoną hemoglobinę

ü  barwniki znajdują się w osoczu

Układ rozrodczy

ü  są rozdzielnopłciowe

ü  wodne – rozwój złożony –pierwsza larwa to trochofora (dowodzi pochodzenia mięczaków od pierścienic), a druga larwa to Veliger (żagielek)

ü  lądowe – są hermafrodytami (obojnakami)zapłodnienie krzyżowe, rozwój prosty

W czasie suszy ślimaki tworzą zatyczkę i przyczepiają się do jakiejś powierzchni .

MAŁŻE
ü  morskie       ·         perłopławy       ·         rogowiec          ·         sercówka       ·         małgiew       ·         omułek       ·         ostrygi       ·         przydacznia olbrzymia	ü  słodkowodne       ·         skójka       ·         szczeżuja

ü  nie posiadają głowy i narządów zmysłów

ü  żyją zakotwiczone nogą w podłożu lub przymocowują się bisiorem do podwodnego przedmiotu

bisior- twór którym małż przymocowuje się (omułki, ostrygi)

ü  pełnią filtracyjny tryb życia

   ·         mają 2 syfony: wpustowy i wypustowy

Syfonem wpustowym wpływa woda do jam skrzelowych, na powierzchni skrzeli znajdują się rzęski które zatrzymują zawiesiny wodne, po czym te zawiesiny są sklejane śluzem i przesuwane do otworu gębowego. woda popędzona ruchem tych samych rzęsek wypływa na zewnątrz syfonem wypustowym. W tym samym czasie odbywa się wymiana gazowa

Układ krwionośny

   ·         serca zbudowane z 2 przedsionków i komory

   ·         reszta jak u ślimaków

Układ wydalniczy

   ·         mają parzyste nerki (org. Bojanusa)

   ·         wydzielają amoniak

   ·         nie mają gardzieli

   ·         jelito kończy się przy syfonie wypustowym

Układ nerwowy

ü  słabo rozwinięty

ü  tworzą go 3 typy zwojów połączone pniami nerwowymi:

   ·         nożne

   ·         trzewiowe

   ·         głowowe

Rozmnażanie

ü  płciowość zależy od środowiska życia:

   ·         w wartkich wodach – są rozdzielnopłciowe

   ·         w wodach stojących – obojnaki

ü  rozwój jest złożony, larwa – glochidium (larwa pasożytnicza, żyje na płetwach i skórze ryb )

  

GŁOWONOGI
Dwuskrzelne	Czteroskrzelne
ü  ośmiornice       ·         ośmiornica pospolita ü  dziesięciornice       ·         mątwy       ·         kałamarnice	ü  czteroskrzelne       ·         łodzik ü  wymarłe       ·         amonity       ·         belemnity

ü  największe bezkręgowce jakie żyją na ziemi

ü  z powodu worków pigmentowych, mają ciemną wydzielinę, kiedy polują lub w niebezpieczeństwie wyrzucają z nich płyn

ü  nogę przekształciły w ramiona i lejek

   ·         ramiona : 8 – ośmiornice; 10 – dziesięciornice (2 chwytne ramiona)

   ·         na ramionach są przyssawki

   ·         potrafią kroczyć

   ·         dzięki lejkowi poruszają się ruchem odrzutowym

ü  muszla szczątkowa pod płaszczem (łodzik jako jedyny zachował muszlę)

ü  oddychają skrzelami

Układ nerwowy

ü  ze zwoju głowowego wykształciły mózg (pokryty chrzęstną mózgoczaszką)

ü  udoskonaliły oko – zdolne do pojedynczej akomodacji

Układ krwionośny

W związku z dużą aktywnością głowonogi wykształciły 2 obiegi krwi, bo duża aktywność życiowa wymaga więcej energii. Serce składa się z 2 przedsionków i komory. Głowonogi mają dodatkowe serca skrzelowe, pompujące odtlenowaną krew do skrzeli.

Obieg mały:

odtlenowaną krew tłoczona do skrzeli à wymiana gazowa àprzedsionek serca układowego

Obieg duży:

komora serca układowegoàkrew wypływa aortą do wszystkich tkanek i narządówàw narządach odbywa się wymiana gazowaàodtlenowana krew wraca żyłami do serc skrzelowych

Układ głowonogów jest pół zamknięty, bo w obiegu małym jest całkiem zamknięty, a w dużym obiegu są fragmenty układu otwartego.